SUDAN'IN KONUMU
Sudan'ın Konumu
Sudan Kuzey Doğu Afrika'da yer alan bir Afrika devletidir.
Dikdörtgen bir şekle sahip ve Afrika kıtasının yüzölçümü bakımından en büyük 3. ülkesidir.
Kuzeyden Mısır,
Doğudan Etyopya ve Kızıldeniz,
Güneyden Güney Sudan
Batıdan Orta Afrika Cumhuriyeti, Çad ve Libya devletleriyle çevrilidir.Başkent: Hartum (476.218)
Nüfus: 37,2 Milyon
Yüzölçümü: 1.850.000 km2
Devlet Başkanı: Ömer Hassan Ahmed El Beşir
Konuşulan Diller: Arapça, İngilizce
Para Birimi: Sudan Poundu (SP) (1 ABD Doları: 6.66 SP)
GSYİH (Dolar olarak): 94,3 Milyar ABD Doları
Etnik Yapı: Arap (%70), Beja, Nuba, Fallata kabileleri ve diğer yabancılar
Sudan'da Dini Durum
Kuzey bölgede yaşayan insanların tamamına yakın bir bölümü Müslümandır.
Hemen hemen hepsi Arapça konuşur.
Bunlar çoğu göçebe veya yarı göçebedirler.
Kuş kabilesinin devamı olan Nubianlılar da Müslüman olup Arapça bilirler.
Kendi asıl yerli dillerini ve lehçelerini de konuşurlar.
Bunlar genellikle avcılık, balıkçılık ve hayvancılık yapar.
Sudan'ın kuzey bölgeleri genellikle, Arapça konuşurken güney bölgelerde hakim bir dil yoktur.
Aşağı yukarı 80 lehçe çeşitli bölgelerde konuşulmaktadır.
Güneyin bu insanları iki ana gruba ayrılabilir: Nil Nehri havzasında yaşayan Nilotikler ve diğer bölgelerdeki Nilotik olmayanlar.
Nilotikler esas itibariyle Dinka, Nuer ve Shilluk kabilelerinden meydana gelmiştir.
Dinkalar güneyde kalabalık kabiledir.
Nilotikler, Nilotikçe konuşurlar.
Çoğu Müslümandır.
Çok az bir kısmı Animist ve Hıristiyandır.
Hayvancılık ve tarım yaparlar.
Nilotik olmayanların içinde en kalabalığı Kongo ve Nil havzaları arasında yaşayan Azendelerdir.
Çoğunlukla avcılık ve çiftçilik yaparlar.
Çeşitli Sudan lehçeleri konuşan daha birçok kabile mevcuttur.
Bunlardan batıda, Bahr-el-Gazal'de olan Kreish, Moru ve Bongu kabileleri sayıca en kalabalık olanlarıdır.
Sudan halkının okuma-yazma oranı % 20 civarındadır.
Genç nüfusun yarısı okula devam eder.
Ülkenin öğretim dili Arapçadır.
Ülkede temel eğitim Kur'an-ı Kerim öğreten okullarla yapılır.
Hartum'da bir üniversitede Kahire Üniversitesinin bir fakültesi vardır.
Sudan'ın Tarihi
Önceleri Nubia diye bilinen Kuzey Sudan bölgesinde, ilk yaşayanlar zenci kabilelerdir.
Bundan sonra 18. yüzyıla kadar (Kush, Makurra, Alva ve Funj gibi çeşitli) Mısırlı kabileler idaresinde kaldı.
1825-1843 yılları arasında, Osmanlı valileri tarafından yönetildi.
1863 yılında, Mısır Hidivi İsmail Paşa, Sudan topraklarını kontrolü altında tuttu.
1882-1898 yılları arasında kendini Mehdi ilan eden bir sapığın arkasından giren bir kısım insanların elinde kaldı.
Bu tarihte Anglo-Mısırlıların (Mısırlı İngilizlerin) işgaliyle yönetimi general Horatio Herbert aldı.
1956 yılında ise, bağımsız bir devlet oldu.
1958'de general İbrahim, askeri bir darbeyle işbaşına geldiyse de 1964'te güney isyanları sonucu çekilmek zorunda kaldı.
1969'da yeni bir askeri darbeyle, başa İhtilal Konseyi geçti.
Fakat hükümeti sivil üyeler kurdu ve başbakan sivildi.
Darbeyi gerçekleştiren general Cafer el-Nümeyri'ye karşı 1972'de yeni bir komünist darbe teşebbüsü olduysa da başarısız kaldı.
Bu arada ülkede çeşitli anlaşmazlıklar baş göstermişti.
1973'te 8 Filistinli gerilla, ABD Savunma Delegesini ve Milli Ateşesini öldürdüler.
1976 yılında yeni bir ihtilal teşebbüsü bastırıldı ve bunu gizlice destekleyen Libya ile siyasi münasebetler bozuldu.
1981 yılında Libya ile bazı çatışmalar görüldü.
Nümeyri yurtdışında bulunduğu bir zamanda darbe yapılarak iktidardan uzaklaştırıldı.
Askeri yönetim yeni bir anayasa hazırlayarak 1986 Nisanında seçime gitti.
Seçimleri neticesinde hiçbir parti tek başına iktidara gelemediğinden koalisyon hükümeti kuruldu.
Hükumet ülke güneyindeki karışıklıkları sona erdiremedi.
Bunun yanı sıra ekonomik problemlerle sarsılan hükumet 1989'da kansız bir darbeyle devrildi.
Milli Kurtuluş Devrim Komite Konseyi başkanı Tuğgeneral Ömer el-Beşir'in güneydeki asilerle görüşme çabaları netice vermedi.
Ve neticede 9 Temmuz 2011 tarihinde Güney Sudan ülkeden ayrıldı.
Güney Sudan’ın ayrılması münasebetiyle Sudan, petrolün %75’inden ve bu bağlamda ihracat gelirlerinin %90’ından mahrum kalmıştır.
Önemli Siyasi Partiler:
Ulusal Kongre Partisi (NCP), Demokratik Birlik Partisi-Orijinal (DUP-Original), Demokratik Birlik Partisi-El Degair (DUP-El Degair), Federal Ümmet Partisi (FUP), Ümmet Müşterek Liderliği Hareketi, Ümmet Reform Partisi, Özgürlük ve Adalet Partisi (LJP), Ümmet Birlik Partisi, Ümmet Ulusal Partisi (UNP),Ulusal Özgürlük ve Adalet Partisi (NLJP),Ulusal Ribat Partisi, Federal Gerçek Partisi, Halkın Çalışan Güçleri Birliği Anayasa Partisi, Ulusal Reform Partisi, Doğunun Adalet ve Özgürlük Partisi, Birleşik Kuzey ve Güney Funji Partisi, Ben Sudan Partisi, Halkın Hareketi Partisi, Özgür Aslanlar Hareketi
Üyesi Olduğu Uluslararası Kuruluşlar:
Birleşmiş Milletler (BM) ve BM çatısı altındaki diğer örgütler,
Afrika Birliği (AfB),
Arap Ligi
İslam İşbirliği Teşkilatı (OIC),
Afrika Kalkınma Bankası (AfDB),
Hükümetlerarası Kalkınma Otoritesi (IGAD),
Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO),
Uluslararası Para Fonu (IMF), Doğu ve Güney Afrika Ortak Pazarı (COMESA),
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), G-77,
Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (IAEA),
Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası (IBRD),
Uluslararası Sivil Havacılık Organizasyonu (ICAO),
Uluslararası Kızılhaç Örgütü (ICRM),
Dünya Ticaret Örgütü (WTO (gözlemci))
Türkiye - Sudan Siyasi İlişkileri
Türkiye, 1 Ocak 1956 tarihinde bağımsızlığını kazanan Sudan’ı ilk tanıyan ülkeler arasında yer almış ve Hartum Büyükelçiliğimiz 1 Ocak 1957 tarihinde faaliyete geçmiştir.
Sudan’ın Ankara Büyükelçiliği ise 14 Eylül 2009’da açılmıştır.
Ülkemiz ile Sudan arasındaki siyasi ilişkiler mükemmel düzeyde seyretmekte olup, uluslararası örgütler ve platformlardaki işbirliğimiz yoğun olarak sürdürülmektedir.
Sudan, halen Afrika’daki en kapsamlı ilişki ve işbirliğine sahip olduğumuz başlıca ülkelerden biridir.
Türkiye ile Sudan arasında karşılıklı olarak gerçekleştirilen birçok üst düzey ziyaret ve bu ziyaretler vesilesiyle imzalanan çeşitli işbirliği anlaşmaları başta tarım, sağlık, güvenlik ve eğitim alanları olmak üzere, birçok alanda iki ülke ilişkilerinin gelişmesi için önemli zemin hazırlamıştır.
Sudan Dışişleri Bakanı İbrahim Ghandour’un 26 Ekim 2016 tarihinde ülkemize gerçekleştirdiği ziyaret gündemimizdeki ikili konuların takibi ve bölgesel konularda görüş alışverişinde bulunulması açısından yararlı olmuştur.
Sudan ile ülkemiz arasında var olan ekonomik ilişkilerin önemli bir ayağı ülkede yürütülen müteahhitlik ve müşavirlik projeleri ile inşaat sektöründe yapılan Türk yatırımlarıdır.
Ülkede 300 milyonu doğrudan, 300 milyonu müteahhitlik hizmetleri olmak üzere yaklaşık 600 milyon ABD dolarlık Türk yatırımı mevcuttur.
İkili ticaret 2016 yılında 511 milyon ABD Doları olarak (Türkiye’nin Sudan ihracatı: 461 milyon ABD Doları, Türkiye’nin Sudan’dan ithalatı: 49,6 milyon ABD Doları) gerçekleşmiştir.
Ülkemiz ile Sudan arasında tarımsal üretimin ve ticaretin geliştirilmesi amacıyla 28 Nisan 2014 tarihinde imzalanan İkili tarımsal İşbirliği ve Ortaklığına İlişkin Anlaşma Ocak 2016’da yürürlüğe girmiştir.
Başlıca ihracat kalemlerimiz arasında, elektrikli makineler, demir çelik, otomotiv yan sanayi ürünleri, kazanlar, makineler, demir çelik eşya, plastik ürünleri, örülmemiş giyim eşyası ve kâğıt/karton sayılabilir.
Başlıca ithalat kalemlerimizi ise, yağlı tohum ve meyveler, şeker ve şeker ürünleri, ham postlar, lak, sakız, reçine, uçucu yağlar ve pamuk oluşturmaktadır.
Sudan’daki Türk firmaları, başlıca demir-çelik, çimento, PVC üretimi, deri, mermercilik, tahıl ithalat ve ihracatı, fırıncılık, perdecilik ve mobilyacılık, şehirlerarası otobüs taşımacılığı, tarım ürünleri ticareti, beyaz eşya ticareti alanlarında yoğunlaşmıştır.
TİKA Başkanlığı ve Sivil Toplum Kuruluşları (STK) arasındaki işbirliği kapsamında Sudan genelinde ve özellikle Darfur’da kalkınma öncelikli olmak üzere yerel halkın acil ihtiyaçlarına yönelik projeler yürütülmekte, Sudan makamlarıyla yakın işbirliği içinde çalışılmaktadır.
Bölgedeki ihtiyaç çerçevesinde, TİKA eşgüdümünde Darfur-Nyala’da 150 yatak kapasiteli modern bir eğitim hastanesi inşa edilmiş ve resmi açılışı Şubat 2014’te yapılmıştır.
Nyala Sudan-Türkiye Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Türkiye'nin yurtdışında hayata geçirdiği en kapsamlı dış yardım projelerinden biridir.
Sudan'ın Ekonomisi
Sudan ekonomisi uzun yıllar boyunca temelde tarım ve hayvancılığa dayanmış olup, sanayi sektörü yeterli gelişimi gösterememiştir.
Ancak, özellikle 1999 yılında ihraç edilmeye başlanan petrol, ülke ekonomisinin lokomotifi haline gelmiştir.
Öte yandan, 9 Temmuz 2011 tarihinde Güney Sudan’ın ayrılması nedeniyle Sudan petrolün %75’inden ve bu bağlamda ihracat gelirlerinin %90’ından mahrum kalmıştır.
Ülkede günlük petrol üretimi 130 bin varil civarında seyretmektedir.
Bu da sadece iç tüketimi karşılamaktadır.
Güney Sudan’ın bağımsızlığından sonra döviz gelirlerinin arttırılması amacıyla başta altın olmak üzere madencilik, tarım ve hayvancılık sektörlerine öncelik verilmeye başlanmıştır.
Kasım 2016 tarihinde Cumhurbaşkanı Ömer El Beşir başkanlığında gerçekleştirilen olağan Kabine toplantısında, bazı kemer sıkma tedbirleri ihtiva eden bir ekonomik reform paketi kabul edilmiştir.
ABD, Sudan’a 1997 yılından bu yana uygulayageldiği ticari ve finansal yaptırımları 13 Ocak 2017 tarihinde kaldırma kararı almıştır.
Ülkenin GSMH’sı 2016 yılında 94,3 milyar ABD Dolarına ulaşmıştır.
Kişi başı GSYİH ise 2.600 ABD Dolarıdır.
Toplam tahmini ihracatının 2016 yılında 3,7 milyar ABD Dolarına ulaştığı tahmin edilmektedir.
İthalatı ise 9,3 milyar Dolardır.
Sudan’ın ana ithalat kalemleri: sanayi malları, makine ve teçhizat, tekstil ürünleri, buğday ve buğday unu, ulaşım araç-gereçleri, gıda ve içecek maddeleri, tütün mamulleri, ilaç ve kimyasal ürünler, çay, kahve ve yağlar oluştururken, ihracatı ise petrol, altın, pamuk, canlı hayvan ve et, susam, Arap zamkı, tabaklanmış deri, şeker ve yer fıstığıdır.
Sudan'ın Siyasi Görünümü
1 Ocak 1956 tarihinde bağımsızlığına kavuşan Sudan, 18 eyaletten oluşan federal bir cumhuriyettir.
Devlet ve Hükümet Başkanlığı görevlerini birlikte yürüten Sudan Cumhurbaşkanı, beş yıllık bir süre için halk oylamasıyla seçilmektedir.
2005 geçici Anayasasına göre Cumhurbaşkanlığı görevinde iki dönem kısıtlaması bulunmaktadır.
Son Cumhurbaşkanlığı ve milletvekili genel seçimleri 13-16 Nisan 2015 tarihlerinde gerçekleştirilmiş ve Cumhurbaşkanı Ömer El Beşir %94,05 oyla yeniden Cumhurbaşkanı seçilmiştir.
Sudan yasama organı, Milli Meclis (Majlis Watani) ve Eyaletler Meclisi’nden (Majlis Welayat) müteşekkil iki kanatlı bir yapıdır.
Sudan Milli Meclisi 450 milletvekilinden oluşmaktadır.
Milli Meclis ve Eyaletler Meclisi üyeleri beş yıllık sürelerle göreve gelmektedir.
Ülkenin güneyi ile kuzeyi arasında yaklaşık yarım asır devam eden iç savaş ertesinde 2005 yılında imzalanan Kapsamlı Barış Anlaşması (KBA) uyarınca yapılan referandum sonrası 9 Temmuz 2011 tarihinde Güney Sudan bağımsızlığını elde etmiştir.
Ayrılma sonrası çözümsüz kalan konularda anlaşmaya varılması için gerçekleştirilen müzakereler sonucunda petrol, güvenlik, vatandaşlık, ticaret, sınırların belirlenmesi ve diğer bazı alanlarda 27 Eylül 2012 tarihinde Addis Ababa’da dokuz anlaşma imzalanmıştır.
Cumhurbaşkanı Ömer El Beşir, Sudan’da siyaset ve toplumun tüm kesimleri arasında barış ve uzlaşı ortamının sağlanmasına yönelik olarak 27 Ocak 2014 tarihinde “Kapsamlı Reform Planı”nı ilan etmiş ve atılacak reform adımlarının tartışılması için ulusal diyalog süreci başlatmıştır.
Bu çerçevede 10 Ekim 2016 tarihinde kabul edilen Ulusal Diyalog Belgesi doğrultusunda, devlet kurumlarının reforma tabi tutulması, kalıcı bir Anayasa hazırlanması ve geniş katılımlı yeni bir hükümet kurulması beklenmekte olup, bu yöndeki çalışmalar başlatılmış bulunmaktadır.
Bu çerçevede, Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı Bakri Hasan Saleh, rejim partisi Ulusal Kongre Partisi (NCP)’nin 2 Mart 2017 tarihindeki toplantısında Cumhurbaşkanı Ömer El Beşir tarafından, Başbakan olarak atanmıştır.
Saleh'in aynı zamanda halihazırdaki görevi Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcılığını da üstlenmeye devam edeceği açıklanmıştır.
12 Mayıs 2017’de de Ulusal Mutabakat Hükümeti kurulmuştur.
Sudan'a Seyahat Edecek Türk Vatandaşlarının Dikkatine
Ülkemiz ile Sudan arasında imzalanan bir anlaşma ile diplomatik pasaportlarda vizeler 13 Mart 2011 tarihi itibari ile karşılıklı olarak kaldırılmıştır.
Sudan hükümeti 2010 yılı başında Türk vatandaşları için sınırda vize uygulamasını başlatmıştır.
Bu çerçevede vatandaşlarımız 100 dolar harç karşılığı Hartum Uluslararası Havaalanında Sudan’a giriş vizesi alabilmektedir.
Diğer taraftan, ABD, İngiltere, OECD üyesi veya Schengen alanına dâhil ülkelerin geçerli vize ve ikamet iznine sahip Sudan vatandaşlarına 20 Nisan 2011 tarihi itibariyle İstanbul Atatürk Havalimanında kaşe tatbiki suretiyle vize verilmesi uygulaması başlatılmıştır.
Vatandaşlarımızın, Sudan’ın Darfur ve Doğu Sudan bölgelerinde bulunan eyaletlerine yapılacak seyahatlerin güvenlik nedeniyle izne tabi olduğunu göz önünde bulundurmaları gerekmektedir.
Sudan yasaları alkollü içeceklerin ülkeye girişine ve içilmesine izin vermemektedir.
İhtiyaç halinde kendilerine ulaşılabilmesini teminen vatandaşlarımızın, Sudan’a gelmelerinin akabinde Büyükelçiliğimize ulaşarak iletişim ve adres bilgilerini bırakmaları önem arzetmektedir.
Sudan’a seyahat eden bütün yabancıların ülkeye girdikten sonraki bir hafta içerisinde herhangi bir polis merkezinde ya da havalimanında kayıt yaptırmaları gerekmektedir.
Sudan Hükümeti 1 Nisan 2014 tarihinden itibaren, ülkede bulunan ancak kayıt yaptırmamış olan yabancılara yönelik yasal tedbirler uygulanmaktadır.
Bu çerçevede, turistik veya ticari amaçlarla Sudan’a gelecek olan ve/veya hâlihazırda Sudan'da bulunan vatandaşlarımızın, herhangi bir olumsuz durumla karşılaşmamaları için yetkili mercilere başvurarak kayıt işlemlerini zamanlıca yaptırmaları önem arzetmektedir.
THY’nin haftanın her günü İstanbul-Hartum tarifeli seferleri mevcuttur.
Sudan’a seyahat edecek vatandaşlarımızın seyahatlerinden önce T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından Sudan için önerilen aşıları yaptırmaları tavsiye edilmektedir.
Sudan’a seyahat edecek vatandaşlarımızın sağlık konusunda en güncel bilgileri T.C. Sağlık Bakanlığı Hudut ve Sahiller Genel Müdürlüğü’nden almaları mümkündür.
Sudan’a ilişkin uyarılara aşağıda belirtilen internet adresinden ulaşılabilir:
Sudan'da Nüfus ve Sosyal Hayat
Sudan'ın nüfusu 31 milyon olup, sahip olduğu 1,886,068 km2lik arazisine göre, dünyanın en seyrek nüfus yoğunluğu olan, ülkelerinden birisi durumundadır.
Nüfus yoğunluğu kuzey bölgelerde km2'ye 2 kişi ve güneyde, yerleşme alanlarında 25 kişiden ibarettir.
Nüfusun % 25'ine yakın bir bölümü Beyaz Nil ile Mavi Nil arasındadır.
Bu bölge ülke topraklarının sadece % 6, 5'ini teşkil eder.
Ülkenin yıllık nüfus artışı % 3, 7'dir.
Etnik yapı itibariyle kuzeyde genellikle Araplar ve Nubianlılar, güneyde ise Nilotikler, Sudanlılar ve Zenciler yaşar.
Sudan hem Afrika ve hem de Ortadoğu adetlerinin, dillerinin ve kültürlerinin karıştığı bir ülkedir.
Fiziki Yapı
Sudan Afrika kıtasının doğusunda yer alır
Sudan yaklaşık 2.504.000 km2lik yüzölçümüyle Afrika kıtasının en geniş ülkesidir.
Büyük Sahra Çölünün doğu ucunu meydana getirir.
Başşehir Hartum 476.218 nüfuslu olup, en büyük şehirdir.
Ülkenin batısı, güneyi ve doğusu, bazı yerleri 3000 m'ye kadar ulaşabilen dağlar ve tepelerle çevrilmiştir.
Güneybatıda Nil Havzası ile Kongo Havzasını yine bu dağlar ayırmıştır.
Nil, Sudan'ın en önemli fiziki özelliğidir.
Nehir ülke boyunca akar.
Önceleri Beyaz Nil ve Mavi Nil adında iki büyük kol halinde, Hartum'a kadar gelirler ve burada birleşerek esas Nil'i meydana getirirler.
Beyaz Nil'in diğer adı Bahr-el-Cebel olup, Akdeniz'den yaklaşık 490 km güneyinde yer alan Nimule'den Sudan'a girer.
Viktoria Gölünden doğan bu kol, No Gölünde daimi bir kanala dönerken batıdan gelen Bahr-el-Gazel Nehrinin sularını da alır.
Mavi Nil ise, Tana Gölünden doğar. Daha kuzeyde Ana Nil, Atbara Nehriyle birleşir.
Ana Nil'in suları ağustos ve eylül aylarında, Hartum bölgesinde oldukça artar ve bu sular nisan ayında aşağı yukarı 16 defa daha azalarak en düşük seviyesine gelir.
Suların coştuğu ve sellerin çoğaldığı dönemlerde Mavi Nil ve kolları, Aşağı Nil sularının toplam hacminin % 70'ini ve nisan ayındaysa % 20'sini ihtiva eder.
Kuzeydoğu Sudan bölgesinde, dik Kızıldeniz Tepeleri yer alır.
Batıda Darfur bölgesinde bulunan yaklaşık 3070 m yüksekliğindeki Marra Dağı, volkaniktir. Orta kısımda granit tepelerden meydana gelmiş Nuba Dağları bulunur.
Yükseklikleri 900 m civarındadır.
Uganda sınırında yer alan Dongotona ve Tmatong dağları umumiyetle tropikal ormanlarla kaplıdır.
Ülkenin en yüksek yeri olan Kinyeti Dağı burada olup, yaklaşık 3187 m'dir.
Sudan'ın sadece kuzeyi dağsız olup, açık ve geniş çölün başlangıcıdır.
Nil Nehrinin doğusunda kalan çöllere Nubian Çölü ve batısında kalanlarına ise Libya Çölü adı verilir.
Ülkenin % 24'üne yakın bir bölümü çöldür.
İklim
Sudan'ın tropikal iklimi kuzeyden gelen kuru hava ve güneyden gelen nemli hava kütlelerinden büyük ölçüde tesir görür. Kuzeyin kuru hava kütlesi kışın soğuk ve yazın sıcak getirir.
Tabii Kaynakları
Sudan toprakları, kuzeyde kumlu ve çakıllı çöllerden ve güneyde organik yapılı kum-kil karışımlı kuvvetli topraklardan ibarettir.
Sudan'ın Konumu
Sudan Kuzey Doğu Afrika'da yer alan bir Afrika devletidir.
Dikdörtgen bir şekle sahip ve Afrika kıtasının yüzölçümü bakımından en büyük 3. ülkesidir.
Doğudan Etyopya ve Kızıldeniz,
Güneyden Güney Sudan
Batıdan Orta Afrika Cumhuriyeti, Çad ve Libya devletleriyle çevrilidir.Başkent: Hartum (476.218)
Nüfus: 37,2 Milyon
Yüzölçümü: 1.850.000 km2
Devlet Başkanı: Ömer Hassan Ahmed El Beşir
Konuşulan Diller: Arapça, İngilizce
Para Birimi: Sudan Poundu (SP) (1 ABD Doları: 6.66 SP)
GSYİH (Dolar olarak): 94,3 Milyar ABD Doları
Etnik Yapı: Arap (%70), Beja, Nuba, Fallata kabileleri ve diğer yabancılar
Kuzey bölgede yaşayan insanların tamamına yakın bir bölümü Müslümandır.
Hemen hemen hepsi Arapça konuşur.
Bunlar çoğu göçebe veya yarı göçebedirler.
Kuş kabilesinin devamı olan Nubianlılar da Müslüman olup Arapça bilirler.
Kendi asıl yerli dillerini ve lehçelerini de konuşurlar.
Bunlar genellikle avcılık, balıkçılık ve hayvancılık yapar.
Sudan'ın kuzey bölgeleri genellikle, Arapça konuşurken güney bölgelerde hakim bir dil yoktur.
Aşağı yukarı 80 lehçe çeşitli bölgelerde konuşulmaktadır.
Güneyin bu insanları iki ana gruba ayrılabilir: Nil Nehri havzasında yaşayan Nilotikler ve diğer bölgelerdeki Nilotik olmayanlar.
Nilotikler esas itibariyle Dinka, Nuer ve Shilluk kabilelerinden meydana gelmiştir.
Dinkalar güneyde kalabalık kabiledir.
Nilotikler, Nilotikçe konuşurlar.
Çoğu Müslümandır.
Çok az bir kısmı Animist ve Hıristiyandır.
Hayvancılık ve tarım yaparlar.
Nilotik olmayanların içinde en kalabalığı Kongo ve Nil havzaları arasında yaşayan Azendelerdir.
Çoğunlukla avcılık ve çiftçilik yaparlar.
Çeşitli Sudan lehçeleri konuşan daha birçok kabile mevcuttur.
Bunlardan batıda, Bahr-el-Gazal'de olan Kreish, Moru ve Bongu kabileleri sayıca en kalabalık olanlarıdır.
Sudan halkının okuma-yazma oranı % 20 civarındadır.
Genç nüfusun yarısı okula devam eder.
Ülkenin öğretim dili Arapçadır.
Ülkede temel eğitim Kur'an-ı Kerim öğreten okullarla yapılır.
Hartum'da bir üniversitede Kahire Üniversitesinin bir fakültesi vardır.
Bundan sonra 18. yüzyıla kadar (Kush, Makurra, Alva ve Funj gibi çeşitli) Mısırlı kabileler idaresinde kaldı.
1825-1843 yılları arasında, Osmanlı valileri tarafından yönetildi.
1863 yılında, Mısır Hidivi İsmail Paşa, Sudan topraklarını kontrolü altında tuttu.
1882-1898 yılları arasında kendini Mehdi ilan eden bir sapığın arkasından giren bir kısım insanların elinde kaldı.
Bu tarihte Anglo-Mısırlıların (Mısırlı İngilizlerin) işgaliyle yönetimi general Horatio Herbert aldı.
1956 yılında ise, bağımsız bir devlet oldu.
1958'de general İbrahim, askeri bir darbeyle işbaşına geldiyse de 1964'te güney isyanları sonucu çekilmek zorunda kaldı.
1969'da yeni bir askeri darbeyle, başa İhtilal Konseyi geçti.
Fakat hükümeti sivil üyeler kurdu ve başbakan sivildi.
Darbeyi gerçekleştiren general Cafer el-Nümeyri'ye karşı 1972'de yeni bir komünist darbe teşebbüsü olduysa da başarısız kaldı.
Bu arada ülkede çeşitli anlaşmazlıklar baş göstermişti.
1973'te 8 Filistinli gerilla, ABD Savunma Delegesini ve Milli Ateşesini öldürdüler.
1976 yılında yeni bir ihtilal teşebbüsü bastırıldı ve bunu gizlice destekleyen Libya ile siyasi münasebetler bozuldu.
1981 yılında Libya ile bazı çatışmalar görüldü.
Nümeyri yurtdışında bulunduğu bir zamanda darbe yapılarak iktidardan uzaklaştırıldı.
Askeri yönetim yeni bir anayasa hazırlayarak 1986 Nisanında seçime gitti.
Seçimleri neticesinde hiçbir parti tek başına iktidara gelemediğinden koalisyon hükümeti kuruldu.
Hükumet ülke güneyindeki karışıklıkları sona erdiremedi.
Bunun yanı sıra ekonomik problemlerle sarsılan hükumet 1989'da kansız bir darbeyle devrildi.
Milli Kurtuluş Devrim Komite Konseyi başkanı Tuğgeneral Ömer el-Beşir'in güneydeki asilerle görüşme çabaları netice vermedi.
Ve neticede 9 Temmuz 2011 tarihinde Güney Sudan ülkeden ayrıldı.
Güney Sudan’ın ayrılması münasebetiyle Sudan, petrolün %75’inden ve bu bağlamda ihracat gelirlerinin %90’ından mahrum kalmıştır.
Önemli Siyasi Partiler:
Ulusal Kongre Partisi (NCP), Demokratik Birlik Partisi-Orijinal (DUP-Original), Demokratik Birlik Partisi-El Degair (DUP-El Degair), Federal Ümmet Partisi (FUP), Ümmet Müşterek Liderliği Hareketi, Ümmet Reform Partisi, Özgürlük ve Adalet Partisi (LJP), Ümmet Birlik Partisi, Ümmet Ulusal Partisi (UNP),Ulusal Özgürlük ve Adalet Partisi (NLJP),Ulusal Ribat Partisi, Federal Gerçek Partisi, Halkın Çalışan Güçleri Birliği Anayasa Partisi, Ulusal Reform Partisi, Doğunun Adalet ve Özgürlük Partisi, Birleşik Kuzey ve Güney Funji Partisi, Ben Sudan Partisi, Halkın Hareketi Partisi, Özgür Aslanlar Hareketi
Birleşmiş Milletler (BM) ve BM çatısı altındaki diğer örgütler,
Afrika Birliği (AfB),
Arap Ligi
İslam İşbirliği Teşkilatı (OIC),
Afrika Kalkınma Bankası (AfDB),
Hükümetlerarası Kalkınma Otoritesi (IGAD),
Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO),
Uluslararası Para Fonu (IMF), Doğu ve Güney Afrika Ortak Pazarı (COMESA),
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), G-77,
Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (IAEA),
Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası (IBRD),
Uluslararası Sivil Havacılık Organizasyonu (ICAO),
Uluslararası Kızılhaç Örgütü (ICRM),
Dünya Ticaret Örgütü (WTO (gözlemci))
Türkiye - Sudan Siyasi İlişkileri
Türkiye, 1 Ocak 1956 tarihinde bağımsızlığını kazanan Sudan’ı ilk tanıyan ülkeler arasında yer almış ve Hartum Büyükelçiliğimiz 1 Ocak 1957 tarihinde faaliyete geçmiştir.
Sudan’ın Ankara Büyükelçiliği ise 14 Eylül 2009’da açılmıştır.
Ülkemiz ile Sudan arasındaki siyasi ilişkiler mükemmel düzeyde seyretmekte olup, uluslararası örgütler ve platformlardaki işbirliğimiz yoğun olarak sürdürülmektedir.
Sudan, halen Afrika’daki en kapsamlı ilişki ve işbirliğine sahip olduğumuz başlıca ülkelerden biridir.
Türkiye ile Sudan arasında karşılıklı olarak gerçekleştirilen birçok üst düzey ziyaret ve bu ziyaretler vesilesiyle imzalanan çeşitli işbirliği anlaşmaları başta tarım, sağlık, güvenlik ve eğitim alanları olmak üzere, birçok alanda iki ülke ilişkilerinin gelişmesi için önemli zemin hazırlamıştır.
Sudan Dışişleri Bakanı İbrahim Ghandour’un 26 Ekim 2016 tarihinde ülkemize gerçekleştirdiği ziyaret gündemimizdeki ikili konuların takibi ve bölgesel konularda görüş alışverişinde bulunulması açısından yararlı olmuştur.
Sudan ile ülkemiz arasında var olan ekonomik ilişkilerin önemli bir ayağı ülkede yürütülen müteahhitlik ve müşavirlik projeleri ile inşaat sektöründe yapılan Türk yatırımlarıdır.
Ülkede 300 milyonu doğrudan, 300 milyonu müteahhitlik hizmetleri olmak üzere yaklaşık 600 milyon ABD dolarlık Türk yatırımı mevcuttur.
İkili ticaret 2016 yılında 511 milyon ABD Doları olarak (Türkiye’nin Sudan ihracatı: 461 milyon ABD Doları, Türkiye’nin Sudan’dan ithalatı: 49,6 milyon ABD Doları) gerçekleşmiştir.
Ülkemiz ile Sudan arasında tarımsal üretimin ve ticaretin geliştirilmesi amacıyla 28 Nisan 2014 tarihinde imzalanan İkili tarımsal İşbirliği ve Ortaklığına İlişkin Anlaşma Ocak 2016’da yürürlüğe girmiştir.
Başlıca ihracat kalemlerimiz arasında, elektrikli makineler, demir çelik, otomotiv yan sanayi ürünleri, kazanlar, makineler, demir çelik eşya, plastik ürünleri, örülmemiş giyim eşyası ve kâğıt/karton sayılabilir.
Başlıca ithalat kalemlerimizi ise, yağlı tohum ve meyveler, şeker ve şeker ürünleri, ham postlar, lak, sakız, reçine, uçucu yağlar ve pamuk oluşturmaktadır.
Sudan’daki Türk firmaları, başlıca demir-çelik, çimento, PVC üretimi, deri, mermercilik, tahıl ithalat ve ihracatı, fırıncılık, perdecilik ve mobilyacılık, şehirlerarası otobüs taşımacılığı, tarım ürünleri ticareti, beyaz eşya ticareti alanlarında yoğunlaşmıştır.
TİKA Başkanlığı ve Sivil Toplum Kuruluşları (STK) arasındaki işbirliği kapsamında Sudan genelinde ve özellikle Darfur’da kalkınma öncelikli olmak üzere yerel halkın acil ihtiyaçlarına yönelik projeler yürütülmekte, Sudan makamlarıyla yakın işbirliği içinde çalışılmaktadır.
Bölgedeki ihtiyaç çerçevesinde, TİKA eşgüdümünde Darfur-Nyala’da 150 yatak kapasiteli modern bir eğitim hastanesi inşa edilmiş ve resmi açılışı Şubat 2014’te yapılmıştır.
Nyala Sudan-Türkiye Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Türkiye'nin yurtdışında hayata geçirdiği en kapsamlı dış yardım projelerinden biridir.
Sudan'ın Ekonomisi
Sudan ekonomisi uzun yıllar boyunca temelde tarım ve hayvancılığa dayanmış olup, sanayi sektörü yeterli gelişimi gösterememiştir.
Ancak, özellikle 1999 yılında ihraç edilmeye başlanan petrol, ülke ekonomisinin lokomotifi haline gelmiştir.
Öte yandan, 9 Temmuz 2011 tarihinde Güney Sudan’ın ayrılması nedeniyle Sudan petrolün %75’inden ve bu bağlamda ihracat gelirlerinin %90’ından mahrum kalmıştır.
Ülkede günlük petrol üretimi 130 bin varil civarında seyretmektedir.
Bu da sadece iç tüketimi karşılamaktadır.
Güney Sudan’ın bağımsızlığından sonra döviz gelirlerinin arttırılması amacıyla başta altın olmak üzere madencilik, tarım ve hayvancılık sektörlerine öncelik verilmeye başlanmıştır.
Kasım 2016 tarihinde Cumhurbaşkanı Ömer El Beşir başkanlığında gerçekleştirilen olağan Kabine toplantısında, bazı kemer sıkma tedbirleri ihtiva eden bir ekonomik reform paketi kabul edilmiştir.
ABD, Sudan’a 1997 yılından bu yana uygulayageldiği ticari ve finansal yaptırımları 13 Ocak 2017 tarihinde kaldırma kararı almıştır.
Ülkenin GSMH’sı 2016 yılında 94,3 milyar ABD Dolarına ulaşmıştır.
Kişi başı GSYİH ise 2.600 ABD Dolarıdır.
Toplam tahmini ihracatının 2016 yılında 3,7 milyar ABD Dolarına ulaştığı tahmin edilmektedir.
İthalatı ise 9,3 milyar Dolardır.
Sudan’ın ana ithalat kalemleri: sanayi malları, makine ve teçhizat, tekstil ürünleri, buğday ve buğday unu, ulaşım araç-gereçleri, gıda ve içecek maddeleri, tütün mamulleri, ilaç ve kimyasal ürünler, çay, kahve ve yağlar oluştururken, ihracatı ise petrol, altın, pamuk, canlı hayvan ve et, susam, Arap zamkı, tabaklanmış deri, şeker ve yer fıstığıdır.
Sudan'ın Siyasi Görünümü
1 Ocak 1956 tarihinde bağımsızlığına kavuşan Sudan, 18 eyaletten oluşan federal bir cumhuriyettir.
Devlet ve Hükümet Başkanlığı görevlerini birlikte yürüten Sudan Cumhurbaşkanı, beş yıllık bir süre için halk oylamasıyla seçilmektedir.
2005 geçici Anayasasına göre Cumhurbaşkanlığı görevinde iki dönem kısıtlaması bulunmaktadır.
Son Cumhurbaşkanlığı ve milletvekili genel seçimleri 13-16 Nisan 2015 tarihlerinde gerçekleştirilmiş ve Cumhurbaşkanı Ömer El Beşir %94,05 oyla yeniden Cumhurbaşkanı seçilmiştir.
Sudan yasama organı, Milli Meclis (Majlis Watani) ve Eyaletler Meclisi’nden (Majlis Welayat) müteşekkil iki kanatlı bir yapıdır.
Sudan Milli Meclisi 450 milletvekilinden oluşmaktadır.
Milli Meclis ve Eyaletler Meclisi üyeleri beş yıllık sürelerle göreve gelmektedir.
Ülkenin güneyi ile kuzeyi arasında yaklaşık yarım asır devam eden iç savaş ertesinde 2005 yılında imzalanan Kapsamlı Barış Anlaşması (KBA) uyarınca yapılan referandum sonrası 9 Temmuz 2011 tarihinde Güney Sudan bağımsızlığını elde etmiştir.
Ayrılma sonrası çözümsüz kalan konularda anlaşmaya varılması için gerçekleştirilen müzakereler sonucunda petrol, güvenlik, vatandaşlık, ticaret, sınırların belirlenmesi ve diğer bazı alanlarda 27 Eylül 2012 tarihinde Addis Ababa’da dokuz anlaşma imzalanmıştır.
Cumhurbaşkanı Ömer El Beşir, Sudan’da siyaset ve toplumun tüm kesimleri arasında barış ve uzlaşı ortamının sağlanmasına yönelik olarak 27 Ocak 2014 tarihinde “Kapsamlı Reform Planı”nı ilan etmiş ve atılacak reform adımlarının tartışılması için ulusal diyalog süreci başlatmıştır.
Bu çerçevede 10 Ekim 2016 tarihinde kabul edilen Ulusal Diyalog Belgesi doğrultusunda, devlet kurumlarının reforma tabi tutulması, kalıcı bir Anayasa hazırlanması ve geniş katılımlı yeni bir hükümet kurulması beklenmekte olup, bu yöndeki çalışmalar başlatılmış bulunmaktadır.
Bu çerçevede, Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı Bakri Hasan Saleh, rejim partisi Ulusal Kongre Partisi (NCP)’nin 2 Mart 2017 tarihindeki toplantısında Cumhurbaşkanı Ömer El Beşir tarafından, Başbakan olarak atanmıştır.
Saleh'in aynı zamanda halihazırdaki görevi Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcılığını da üstlenmeye devam edeceği açıklanmıştır.
12 Mayıs 2017’de de Ulusal Mutabakat Hükümeti kurulmuştur.
Sudan'a Seyahat Edecek Türk Vatandaşlarının Dikkatine
Ülkemiz ile Sudan arasında imzalanan bir anlaşma ile diplomatik pasaportlarda vizeler 13 Mart 2011 tarihi itibari ile karşılıklı olarak kaldırılmıştır.
Sudan hükümeti 2010 yılı başında Türk vatandaşları için sınırda vize uygulamasını başlatmıştır.
Bu çerçevede vatandaşlarımız 100 dolar harç karşılığı Hartum Uluslararası Havaalanında Sudan’a giriş vizesi alabilmektedir.
Diğer taraftan, ABD, İngiltere, OECD üyesi veya Schengen alanına dâhil ülkelerin geçerli vize ve ikamet iznine sahip Sudan vatandaşlarına 20 Nisan 2011 tarihi itibariyle İstanbul Atatürk Havalimanında kaşe tatbiki suretiyle vize verilmesi uygulaması başlatılmıştır.
Vatandaşlarımızın, Sudan’ın Darfur ve Doğu Sudan bölgelerinde bulunan eyaletlerine yapılacak seyahatlerin güvenlik nedeniyle izne tabi olduğunu göz önünde bulundurmaları gerekmektedir.
Sudan yasaları alkollü içeceklerin ülkeye girişine ve içilmesine izin vermemektedir.
İhtiyaç halinde kendilerine ulaşılabilmesini teminen vatandaşlarımızın, Sudan’a gelmelerinin akabinde Büyükelçiliğimize ulaşarak iletişim ve adres bilgilerini bırakmaları önem arzetmektedir.
Sudan’a seyahat eden bütün yabancıların ülkeye girdikten sonraki bir hafta içerisinde herhangi bir polis merkezinde ya da havalimanında kayıt yaptırmaları gerekmektedir.
Sudan Hükümeti 1 Nisan 2014 tarihinden itibaren, ülkede bulunan ancak kayıt yaptırmamış olan yabancılara yönelik yasal tedbirler uygulanmaktadır.
Bu çerçevede, turistik veya ticari amaçlarla Sudan’a gelecek olan ve/veya hâlihazırda Sudan'da bulunan vatandaşlarımızın, herhangi bir olumsuz durumla karşılaşmamaları için yetkili mercilere başvurarak kayıt işlemlerini zamanlıca yaptırmaları önem arzetmektedir.
THY’nin haftanın her günü İstanbul-Hartum tarifeli seferleri mevcuttur.
Sudan’a seyahat edecek vatandaşlarımızın seyahatlerinden önce T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından Sudan için önerilen aşıları yaptırmaları tavsiye edilmektedir.
Sudan’a seyahat edecek vatandaşlarımızın sağlık konusunda en güncel bilgileri T.C. Sağlık Bakanlığı Hudut ve Sahiller Genel Müdürlüğü’nden almaları mümkündür.
Sudan’a ilişkin uyarılara aşağıda belirtilen internet adresinden ulaşılabilir:
Sudan'da Nüfus ve Sosyal Hayat
Sudan'ın nüfusu 31 milyon olup, sahip olduğu 1,886,068 km2lik arazisine göre, dünyanın en seyrek nüfus yoğunluğu olan, ülkelerinden birisi durumundadır.
Nüfus yoğunluğu kuzey bölgelerde km2'ye 2 kişi ve güneyde, yerleşme alanlarında 25 kişiden ibarettir.
Nüfusun % 25'ine yakın bir bölümü Beyaz Nil ile Mavi Nil arasındadır.
Bu bölge ülke topraklarının sadece % 6, 5'ini teşkil eder.
Ülkenin yıllık nüfus artışı % 3, 7'dir.
Etnik yapı itibariyle kuzeyde genellikle Araplar ve Nubianlılar, güneyde ise Nilotikler, Sudanlılar ve Zenciler yaşar.
Sudan hem Afrika ve hem de Ortadoğu adetlerinin, dillerinin ve kültürlerinin karıştığı bir ülkedir.
Fiziki Yapı
Sudan Afrika kıtasının doğusunda yer alır
Sudan yaklaşık 2.504.000 km2lik yüzölçümüyle Afrika kıtasının en geniş ülkesidir.
Büyük Sahra Çölünün doğu ucunu meydana getirir.
Başşehir Hartum 476.218 nüfuslu olup, en büyük şehirdir.
Ülkenin batısı, güneyi ve doğusu, bazı yerleri 3000 m'ye kadar ulaşabilen dağlar ve tepelerle çevrilmiştir.
Güneybatıda Nil Havzası ile Kongo Havzasını yine bu dağlar ayırmıştır.
Nil, Sudan'ın en önemli fiziki özelliğidir.
Nehir ülke boyunca akar.
Önceleri Beyaz Nil ve Mavi Nil adında iki büyük kol halinde, Hartum'a kadar gelirler ve burada birleşerek esas Nil'i meydana getirirler.
Beyaz Nil'in diğer adı Bahr-el-Cebel olup, Akdeniz'den yaklaşık 490 km güneyinde yer alan Nimule'den Sudan'a girer.
Viktoria Gölünden doğan bu kol, No Gölünde daimi bir kanala dönerken batıdan gelen Bahr-el-Gazel Nehrinin sularını da alır.
Mavi Nil ise, Tana Gölünden doğar. Daha kuzeyde Ana Nil, Atbara Nehriyle birleşir.
Ana Nil'in suları ağustos ve eylül aylarında, Hartum bölgesinde oldukça artar ve bu sular nisan ayında aşağı yukarı 16 defa daha azalarak en düşük seviyesine gelir.
Suların coştuğu ve sellerin çoğaldığı dönemlerde Mavi Nil ve kolları, Aşağı Nil sularının toplam hacminin % 70'ini ve nisan ayındaysa % 20'sini ihtiva eder.
Kuzeydoğu Sudan bölgesinde, dik Kızıldeniz Tepeleri yer alır.
Batıda Darfur bölgesinde bulunan yaklaşık 3070 m yüksekliğindeki Marra Dağı, volkaniktir. Orta kısımda granit tepelerden meydana gelmiş Nuba Dağları bulunur.
Yükseklikleri 900 m civarındadır.
Uganda sınırında yer alan Dongotona ve Tmatong dağları umumiyetle tropikal ormanlarla kaplıdır.
Ülkenin en yüksek yeri olan Kinyeti Dağı burada olup, yaklaşık 3187 m'dir.
Sudan'ın sadece kuzeyi dağsız olup, açık ve geniş çölün başlangıcıdır.
Nil Nehrinin doğusunda kalan çöllere Nubian Çölü ve batısında kalanlarına ise Libya Çölü adı verilir.
Ülkenin % 24'üne yakın bir bölümü çöldür.
İklim
Sudan'ın tropikal iklimi kuzeyden gelen kuru hava ve güneyden gelen nemli hava kütlelerinden büyük ölçüde tesir görür. Kuzeyin kuru hava kütlesi kışın soğuk ve yazın sıcak getirir.
Düşük bir nem oranına sahiptir ve ortalama sıcaklığı 47 dereceyi bulur.
Güneyin nemli hava kütlesi ise Atlantik ve Hint Okyanuslarından Sudan'a yüksek nem ve bol yağış getirir.
Güneyde bu yağışlar yıllık ortalama 120 mm civarındadır.
Kuzeyde, özellikle çöl bölgesinde hemen hemen hiç yağış görülmez.
Tabii Kaynakları
Sudan toprakları, kuzeyde kumlu ve çakıllı çöllerden ve güneyde organik yapılı kum-kil karışımlı kuvvetli topraklardan ibarettir.
Bu iki bölge arasındaki Sudan Yaylası killi topraklardan teşekkül etmiştir.
Ayrıca yaylada bol miktarda koz (goz)lar da mevcuttur.
Bu kozlar, ondüleli kum yığınları olup, üzerleri yoğun yağışlarla yeşeren seyrek bitkilerle örtülüdür.
Ülkenin geri kalan kısımları ise kozsuz olup, killi topraklara sahiptir.
Bitki örtüsü büyük ölçüde yağışlara göre değişiklik gösterir.
Bitki örtüsü büyük ölçüde yağışlara göre değişiklik gösterir.
Kuzeyde az miktarda akasya fundalıkları ve kıt çöl otu bulunur.
Güneyde yağışlar sebebiyle, savanalar ve gövdeleri boş tipik ağaçlar yetişir.
Beyaz Nil yakınlarında çok sulu çimenlik araziler ve çayırlar, Bahr-el-Gazal bölgesi civarında ise tropikal bol yağış alan ormanlar mevcuttur.
Ülkede vahşi hayvan pek azdır.
Ülkede vahşi hayvan pek azdır.
Ehli hayvanlardan daha çok kümes hayvanları keçi, koyun, sığır ve deve yetiştirilir.
Ülkenin en önemli tabii kaynaklarından biri de hiç şüphesiz Nil ve kollarının sularıdır.
Ülkenin en önemli tabii kaynaklarından biri de hiç şüphesiz Nil ve kollarının sularıdır.
Çöle ve dolayısıyla Sudan'a hayat getiren bu sular halkın biricik gelir kaynağıdır.
Nüfus ve Sosyal Hayat
Sudan'ın nüfusu 31 milyon olup, sahip olduğu 1, 886, 068 km2lik arazisine göre, dünyanın en seyrek nüfus yoğunluğu olan, ülkelerinden birisi durumundadır.
Nüfus ve Sosyal Hayat
Sudan'ın nüfusu 31 milyon olup, sahip olduğu 1, 886, 068 km2lik arazisine göre, dünyanın en seyrek nüfus yoğunluğu olan, ülkelerinden birisi durumundadır.
Nüfus yoğunluğu kuzey bölgelerde km'ye 2 kişi ve güneyde, yerleşme alanlarında 25 kişiden ibarettir.
Nüfusun % 25'ine yakın bir bölümü Beyaz Nil ile Mavi Nil arasındadır.
Bu bölge ülke topraklarının sadece % 6, 5'ini teşkil eder.
Ülkenin yıllık nüfus artışı % 3, 7'dir.
Etnik yapı itibariyle kuzeyde genellikle Araplar ve Nubianlılar, güneyde ise Nilotikler, Sudanlılar ve Zenciler yaşar.
Etnik yapı itibariyle kuzeyde genellikle Araplar ve Nubianlılar, güneyde ise Nilotikler, Sudanlılar ve Zenciler yaşar.
Sudan hem Afrika ve hem de Ortadoğu adetlerinin, dillerinin ve kültürlerinin karıştığı bir ülkedir.
Kuzey bölgede yaşayan insanların tamamına yakın bir bölümü Müslümandır.
Kuzey bölgede yaşayan insanların tamamına yakın bir bölümü Müslümandır.
Hemen hemen hepsi Arapça konuşur.
Bunlar çoğu göçebe veya yarı göçebedirler.
Eski Kuş kabilesinin devamı olan Nubianlılar da Müslüman olup Arapça bilirler.
Kendi asıl yerli dillerini ve lehçelerini de konuşurlar.
Bunlar genellikle avcılık, balıkçılık ve hayvancılık yapar.
Sudan'ın kuzey bölgeleri genellikle, Arapça konuşurken güney bölgelerde hakim bir dil yoktur.
Sudan'ın kuzey bölgeleri genellikle, Arapça konuşurken güney bölgelerde hakim bir dil yoktur.
Aşağı yukarı 80 lehçe çeşitli bölgelerde konuşulmaktadır.
Güneyin bu insanları iki ana gruba ayrılabilir:
Nil Nehri havzasında yaşayan Nilotikler ve diğer bölgelerdeki Nilotik olmayanlar. Nilotikler esas itibariyle Dinka, Nuer ve Shilluk kabilelerinden meydana gelmiştir.
Dinkalar güneyde kalabalık kabiledir. Nilotikler, Nilotikçe konuşurlar. Çoğu Müslümandır.
Çok az bir kısmı Animist ve Hıristiyandır. Hayvancılık ve tarım yaparlar.
Nilotik olmayanların içinde en kalabalığı Kongo ve Nil havzaları arasında yaşayan Azendelerdir.
Çoğunlukla avcılık ve çiftçilik yaparlar.
Çeşitli Sudan lehçeleri konuşan daha birçok kabile mevcuttur.
Çeşitli Sudan lehçeleri konuşan daha birçok kabile mevcuttur.
Bunlardan batıda, Bahr-el-Gazal'de olan Kreish, Moru ve Bongu kabileleri sayıca en kalabalık olanlarıdır.
Sudan halkının okuma-yazma oranı % 20 civarındadır.
Sudan halkının okuma-yazma oranı % 20 civarındadır.
Genç nüfusun yarısı okula devam eder.
Ülkenin öğretim dili Arapçadır.
Ülkede temel eğitim Kur'an-ı kerim öğreten okullarla yapılır.
Hartum'da bir üniversiteyle Kahire Üniversitesinin bir fakültesi vardır.
Siyasi Hayat
Sudan, demokratik bir cumhuriyet olmasına rağmen bağımsızlığından bu yana genelde darbe neticesinde başa geçen askeri idareler tarafından yönetilmiştir.
Siyasi Hayat
Sudan, demokratik bir cumhuriyet olmasına rağmen bağımsızlığından bu yana genelde darbe neticesinde başa geçen askeri idareler tarafından yönetilmiştir.
Devlet Başkanı aynı zamanda hükümet başkanıdır.
İdari olarak 15 ile ayrılmıştır. Ayrıca güneyde yer alan üç ilin ortaklaşa mahalli bir hükümeti vardır.
Ülke yönetiminde Yüksek İhtilal Konseyi, başkana yardım eder.
Sudan BM'e ve Afrika Birliği Teşkilatı (OAU)na üyedir.
Hartum ülkenin resmi başşehridir.
Ekonomi
Bugünkü Sudan ekonomisi esasen iki büyük ekonomiye ayrılır.
Ekonomi
Bugünkü Sudan ekonomisi esasen iki büyük ekonomiye ayrılır.
Bunlardan birincisi temel olarak pamuk üretimine ve ihracatına dayanan modern sektör, ikincisiyse geçim veya nafaka sektörü diye adlandırılabilen tarım ve çobanlığa dayalı sektördür.
Sudanlıların % 90'ı bu ikinci sektöre dahildir.
Cezire Projesinin uygulanmasıyla Sudan'ın pamuk üretimi bir hayli artmış durumdadır.
Cezire Projesinin uygulanmasıyla Sudan'ın pamuk üretimi bir hayli artmış durumdadır.
Yapılması düşünülen birçok baraj, kanal ve sulama sistemi, bayındırlık ve ulaşım sistemlerinin ihtiyacını bu projeden sağlamak yoluna gidilmektedir.
Sudan arazisinin sadece % 3'lük bölümü ekilidir.
Sudan arazisinin sadece % 3'lük bölümü ekilidir.
Halbuki daha bunun altı misli arazi ekime müsaittir.
Ülkede yetiştirilen başlıca tarım ürünleri şunlardır:
Tahıl, patates, Afrika darısı, şekerkamışı, sebze, tütün, yerfıstığı, susam, mısır, hurma, pamuk, yulaf, pirinç, kahve ve süpürgedarısı.
Ülkede hayvancılık daha çok deve, keçi, koyun ve sığır üzerinedir.
Nüfusun % 95'i pamuk üretimi, tarım ve hayvancılık üzerinde istihdam edildiği için, endüstri ve sanayinin ekonomi üzerine tesiri çok azdır.
Ülkede hayvancılık daha çok deve, keçi, koyun ve sığır üzerinedir.
Nüfusun % 95'i pamuk üretimi, tarım ve hayvancılık üzerinde istihdam edildiği için, endüstri ve sanayinin ekonomi üzerine tesiri çok azdır.
Endüstri daha çok tarım ve hayvan ürünlerine dayandırılmıştır.
Ülkenin en önemli endüstri kolları tekstil ve gıda maddeleridir.
Yeraltı zenginlikleri bakımından daha çok krom, altın, bakır, beyaz mika, asbestos ve demir elde edilir.
Yeraltı zenginlikleri bakımından daha çok krom, altın, bakır, beyaz mika, asbestos ve demir elde edilir.
Ülkenin diğer önemli gelir kaynakları orman ürünleri, özellikle mahun, balıkçılık ve turizmdir.
İthalatı ihracatının hemen hemen üç mislidir.
Dışarıdan daha çok makine, petrol ürünleri, motorlu taşıtlar, gıda maddeleri, metaller ve çeşitli tüketim malları alır.
İthalatın % 13'ünü İngiltere ile yapar. Diğer ithalat yaptığı ülkelerse ABD ve Birleşik Almanya'dır.
Sudan dışarıya genellikle pamuk, pamuk tohumu, sakız, yerfıstığı, susam, orman ürünleri ve çeşitli hayvan ürünleri satar.
İhracatının % 22'sini Suudi Arabistan'a % 13'ünü İtalya'ya ve % 10'unu Çin'e yapar.
Sudan hükümeti ülkenin ithalat, ihracat, kamu faaliyetleri, ulaştırma ve haberleşme alanlarını kendi tekelinde tutmaktadır.
Ülkenin ulaşım sistemi henüz yeterli değildir.
Sudan hükümeti ülkenin ithalat, ihracat, kamu faaliyetleri, ulaştırma ve haberleşme alanlarını kendi tekelinde tutmaktadır.
Ülkenin ulaşım sistemi henüz yeterli değildir.
Karayollarının uzunluğu 6600 km olup % 59'u asfalttır.
Demiryolları ise 4786 km uzunluğa sahiptir.
Bahr-ül-Gazal ve Beyaz Nil yıl boyunca ulaşıma elverişlidir.
Ülkede tarifeli sefer yapılan 10 havaalanı vardır.
Kaynaklar:
Kaynaklar:
- http://www.mfa.gov.tr/sub.tr.mfa?041d09f1-089d-4102-9492-7d88687e8ef1
- https://www.turkcebilgi.com/sudan
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
muzafferbadem@hotmail.com