Fransa'nın Fiziki Yapısı

 Paris'in Uzaydan Bir Görünümü

Fransa, Atlas Okyanusu ile Akdeniz arasında İber Yarımadasını Avrupaya bağlayan dar bir boğaza benzetilebilir. Fazla yüksek bir ülke olmamasına rağmen bir dağ engelini andırır. Ülke dahilinde yükseltiler ve düzlükler bir uyum içindedir. İspanya gibi Fransanın bir kıyısı da Akdenize açılır. Fakat İspanya yarımadasında, Ardenler Kuzey, yazdığı halde Fransa bir Batı Avrupa ülkesidir. Yüzey şekilleri bakımından çok çeşitlilik gösterir. Yüzey, genel olarak dağlık alanlarla havza ve ovalardan mey dana gelmiştir. Dağlık alanlar, eski kütleler ve genç yüksek kıvrımlar olmak üzere başlıca iki bölüme ayrılır. Eski kütlelerden Armotik massifi (Britanya yarımadasında), Ardenler (Kuzeydoğuda), Massif Central en önemlileridir. Massif Centralm en yüksek noktası 2.000 metreye ulaşır. Genç ve yüksek kıvrımlardan Pireneler İspanya ve Fransa arasında 450 kilometre uzunlukta, 60 - 120 kilometre genişlikte bir set meydana getirirler. Pirenelerin Fransada kalan yüksek tepeleri 2.000 metreyi aşarlar.
Güney ve Orta Avrupada kollar halin, de uzanan ve yaylar çizen Alplerin batı parçası da Fransada kalır. Ron vadisinin doğusunda yayılan Fransa Alplerin de, Alp dağlarının ve bütün Avrupanın en yüksek noktası olan Mont Blanc (4.810 m.) yer almaktadır. Juralarla gelince Alp sistemine bağlı olan dağların en alçak sıralarıdır. Fransa ve Isveçre de yayılan Juralar birbirine paralel sıralardan meydana gelmiştir. (En yüksek yeri 1.710 m. dir). Havzalar ve ovalar üç geniş bölgeye yayılır. Bunlardan Paris havzası, Armotik massifi, Massif Central ve Vojlar arasında yer alır. Akitanya havzası, Massif Centralm güney bölümü ile Pireneler arasında kalır. Ron havzası, Alplerle Massif Central arasında kalan nispeten dar bir vadi görünümündedir. Fransanın batı yarısında (Atlas Okyanusu kıyılan, Paris ve Akitanya havzaları) Batı Avrupanın Okyanus iklimi görülür. Yazlar serin, kışlar ılık ve her mevsim yağışlıdır. Bu iklim tipi, doğuya gidildikçe, yerini kışları daha soğuk, yazları daha sıcak ve yıllık yağış tutarı daha az olan bir kıta iklimine yaklaşan bir özellik kazanır. Güneyde Akdeniz kıyılarında ise, yazları kurak ve sıcak Akdeniz iklimi hüküm sürer. Fransa hem bir ziraat ve hem de bir endüstri memleketidir. Toprak ürünleri arasında en çok yetiştirileni buğdaydır. Bundan başka şeker pancarı, keten patates, tütün, zeytin ve turunçgiller oldukça çok yetiştirilmektedir. Endüstri hayatı başlıca ipekli dokumacılık, yünlü, pamuklu, keten dokumacılığı, çeşitli besi maddeleri ve yağlı maddeler, demir, kömür, çeşitli makine endüstrileri, kauçuk eşyalar, kitap ve gemi endüstrisi, çeşitli moda ve tuvalet eşyaları üzerinde toplanmıştır.

Eski kütleler birinci zamanda meydana gelmiş ve zamanın sonlarına doğru genel şekillerini almışlardır. Daha sonra çökmelere maruz kalmaları, bugünkü yükselti ve çukurlukları meydana çıkarmışlardır. İlk zamanlarda meydana gelmiş olan yükseltiler; Bretanya bölgesindeki Armonik masifi, Belçika sınırındaki Ardenler, Almanya sınırına yakın Vojlar ve ülkenin güneye yakın orta kesiminde Masif Santrali olup, Armonik masifinin en yüksek noktası 1424 m, Masif Santralin ise 1886 metredir.
İspanya ile Fransa arasındaki sınırı teşkil etmekte olan 550 km uzunluğunda ve 50-120 km genişliğinde olan Pireneler ve Alpler ikinci zamanda meydana gelmiş dağlardandır. Pirenelerin en yüksek noktası (Fransa sınırları dahilindeki) Montcalm Doruğu 3080 m, Alplerin ise Avrupanın ve Fransanın en yüksek dağı Mont Blanc 4807 metredir.Fransanın kuzeyinde, Kuzey Avrupanın büyük düzlükleri biter ve Paris havzası başlar. Eski platformlarla ve Manş Denizi ile çevrili olan Fransanın büyük kuzey parçası meydana gelir. Bu parçadan çevreye doğru büyüklü küçüklü vadi yatakları yayılır. Vadi yatakları deniz yakınlarında sona erer. Doğuda Corraine ve Campogne platolarını, Muselle ve Meuse nehirlerini birbiriden ayıran parça da kuzey parçasıdır.

Kuzeyde ve kuzeybatıda çökme sonucu kıvrılmış ve sonraları yıpranmış kireçli kabarıntılar, Bari Boulon kıyılarında biter. Paris Havzası Artoiste biter ki, burası aynı zamanda Flandre ve Henu ovalarının başlangıcıdır. Paris Havzasının merkezine hakim olan kalkerli ovalar; Beauce, Valois ve Mrie Cote de ile de France tarafından çevrilmiştir. Paris Havzası kenarında Avrupanın Masit Temoinleri başlar. Santral Hersiyon, doğuda Vojlar, yüksek tepelerin meydana getirdiği, Balon de Gubevler ve Alsace kesikli eğim gösterir. Lorrainenin eğimi Alcasenin eğimine rağmen daha tatlı bir meyile sahiptir.

Paris Metrosu (Paris - Metro Crimee)

Karadağın batısında Paris Havzasının güneyinde ve Hersiyen tepelerinin bir parçası olarak bulunan Masif Santral, Pirenelerin ve Alplerin arasında geniş bir alana yayılmış ve Fransa topraklarının 1/8ini kaplamaktadır. Geniş dalgalı ovalar görünümündedir. Normal yükseklikte bölgeleri geçit vermektedir. Özellikle batıda Limousin bölgesinde Masif Santral çok daha basık durumdadır.

Fransada nehirlerin birçoğu ulaşıma elverişli olup, kanallarla da birbirine bağlanmıştır. Nehirlerin rejimleri, bulundukları bölgenin iklimi ile değişmekle birlikte, ülkenin yağışlı iklime sahip olması sebebiyle nehirlerde de düzgün bir rejim görülmektedir.

Batıdaki ve kuzeydeki nehirler okyanus ikliminin bol yağışından, güneydeki nehirler ormanların vesile oldukları yağıştan, doğudakiler ise yüksekte bulundukları için karların erimesi ile beslenmektedir.

Belli başlı nehirleri ve uzunlukları: Rhine (Ren) Nehri 1298 km (195 km Fransa dahilinde), Loire (Luvar) Nehri 1012 km, Meuse Nehri 940 km, Seine Nehri 770 km, Garonne 647 km, Moselle 550 km, Marne 525 km, Dordogne 490 km, Lot 480 km, Saone 480 km, Doubs 430 km, Allier 400 km, Tarn 380 km, Vienne 370 km, Charente 350 km. Fransada coğrafi bakımından incelemeye değer pek göl bulunmamakla birlikte, ülkedeki belli göller ve yüzölçümleri şöyledir. Leman Gölü 582 km2, Bouroet Gölü 44 km2, Lac de Grandliue 37 km2, Annercy Gölü 28 km2, Arguebelette Gölü 5 km2, Saint Polnt Gölü 4 km2.

Fransanın batısında Atlas Okyanusu ve Manş Denizi kıyıları sığdır. Yalnız Biskay Körfezine yaklaştıkça Atlas Okyanusu derinleşmekte olup yine de sığ bir kıyı sayılmaktadır.

Atlas Okyanusu kıyılarında, Girode Halicinden itibaren kuzeye doğru körfezler, koylar ve haliçler birbirini takib etmektedir. Brest şehrinin doğusunda bulunan ve Bretanya Yarımadasının en uç noktası Saint Mathleu Burnundan doğuya dönen kıyılar (Manş Denizi kıyıları) aynı şekilde körfezler ve haliçlerle kaplıdır. Bunlardan Saint Malo Körfezi ve Seine Körfezi en önemlileridir.

Akdeniz kıyıları, Marsilya doğusu ve batısı olmak üzere iki ayrı karekter göstermektedir. Marsilyanın batısında kalan ve Creus burnuna kadar olan bölgenin denizi sığ, kara kesimi ise düşük rakımlıdır. Fakat buna karşılık Marsilyanın doğusundan itibaren İtalya sınırına kadar olan bölge aynı ölçüde sığ olmayıp, biraz derin olduğu gibi, karada da deniz kenarından hemen dağlar ve yükseltiler başlamaktadır. Aynı zamanda bu kıyıların bir bölümü kayalıktır. Fransanın güneşi en çok gören bölgesi ve deniz sahili en güzel olan yeri, Marsilyanın doğusu olmaktadır.
Fransada ovalar dağlar arasında geniş yer kaplarlar. Manş Denizi kıyısındaki Belçika sınırı ile Akdeniz kıyısındaki İspanya sınırı arasındaki doğrunun batısı ova, doğusu ise dağlık ve yayla sayılabilir. Ülkedeki önemli ovalar, Paris Havzası, Akıtanya Havzası ve Rhone Havzasıdır.

Paris Havzası, batısında Armonik Masiti, doğusunda Ardenler ve Vojlar, güneyinde ise Masif Santral tarafından çevrilmiştir. Akıtanya Havzası, Masif Santral ve Pireneler arasında kalır. Rhone Havzası ise Rhone Nehri ve kolları bölgesi olup, Alpler ve Masif Santral arasında kalmış bir vadidir. Bu üç ova aynı zamanda Masif Santral etrafında biribirine bağlıdır.