Tuşeti, Doğu Kafkas Sıra Dağlarının kuzey kemsinde doğa güzelliklerinin bir hayli zengin olduğu bir bölgedir. Bütün taraflardan yüksek sıra dağlarla çevrili olan Tuşeti, alan olarak Ahmeti Bölgesi’nin kuzey kısmında yer almaktadır. Tuşeti, Birikita, Alazani ve Tuşeti Alazani ırmaklarının havuzlarını içinde bulundurmaktadır.
Tuşeti halkı, komşu bölge Hevsureti halkı gibi kabile sistemine göre yaşamaktadırlar. Sovyetler dönemi onları pek etkilememiştir. Bölgenin kahraman savaşçılara özellikle, İran Şahı tarafından Kaheti valisi olarak atanan Selim Han’a karşı verdikleri mücadele ve Bahtrioni Kalesinin alınmasında adlarını duyurmuşlardır. Tuşeti’nin Subapur ve Alp Bölgeleri yaz otlakları ile zengin bir yapıya sahiptirler. Tuşeti’nin doğu kısmında yer alan: Şenako, Çilo ve Dartlo köyleri kaplıcaları ile ünlüdür. Zor yaşam ve şartları, yolların olmaması nedeniyle bölge halkı buruları bırakarak, vadilerde bulunan yerleşim bölgelerine taşınmaktadırlar. Şu anda bölgede çoğunluğunu yaşlı insanların oluşturduğu birkaç bin insan yaşamaktadır. Omalo köyü bölgenin yönetim ve ulaşım merkezi konumundadır. Söz konusu köy Pirikita Alazani Irmağı’nın sağ tarafında, deniz seviyesinden yüksekliği ise 2400 metreyi bulmaktadır. Burada helikopter iniş sahası bulunmaktadır. Hayvancılık için uygun şartların yer aldığı Hevsureti Bölgesinde özellikle koyun yetiştirilmektedir. Bu dalın gelişmesine, orada bulunan yaz yaylaları önemli etkide bulunmaktadır. Sonbahar mevsiminde ise Hevsuretliler koyunlarını, Kaheti’ye, Şiraki ovasına götürmektedirler. Bölge az bir oranda buğday, arpa ve patates yetiştirilmektedir. Kilim ve halıları ile meşhur olan Tuşeti’de erkek şapkaları, çuha (milli giysi), dövme sanatına ait ürünler hazırlanmaktadır. Koyun postunda muhafaza edilen Tuşet peyniri tadıyla bir hayli ünlüdür.
Tuşeti Devlet Ulusal Parkının deniz seviyesinden yüksekliği 1500-2500 metre arasından değişmektedir. Ulusal parkta, gürgen, çam, nakerçhali ağaçları ve Kafkas Mura ayısı, dağ keçisi, karaca ve sansar bulunmaktadır. Tuşeti, yüksek zirveleri, çam ormanları, nehirler tarafından karın karışımı ile oluşmuş tünel ve kar köprüleri ile gezenlere çok hoş izlenimler bırakmaktadır. Birçoğunun terk edildiği köylerde bulunan evler, Doğu Kafkas yüksek köşklerinden oluşmaktadır. Düz şistlerle yapılan söz konusu köşkler birkaç kattan oluşmaktadır. Yukarıya doğru daralan köşklerin çatıları piramitleri andırmaktadır.
Aşağı Svaneti ise Tsenistsgali vadisinde yer almakta ve Lentehi Bölgesi’ni içine almaktadır. XVIII yüzyılda Dadianilerin aldıkları Tshenistgali Irmağı’nın yukarı kısmına Sadadiano (Aşağı Svaneti) adı verilmekteydi. Svaneti Bölgesi birlikte 20 köyü birleşecek şekilde kabilelere göre bölünmüştü. Tavisupal Svaneti’de 18 kabile, Sadadeşkeliani’de 4, Sadadiano’da 3 kabile bulunmaktaydı. Svaneti topraklarında toplamda 119 köy ve 25 kabile bulunmaktadır. Çok eskiden beri misafirperverliği ile ön plana çıkan Svaneti Bölgesi, düşmana karşı düşmanlık, dosta karşı dostane ilişkiler içindelerdi. Svaneti Bölgesinde “Hoça Mare” ismi kadar değerli hiçbir şey yoktu. Geniş ve derin vadileri, balta girmeyen ormanları, Uşba, Tetnuldi, Şhara vs. karlı dağları gezenlere unutamayacakları hatıralar bırakmaktadırlar. Mestiacali ve Mulhuri Irmakları arasında bulunan Mestia, Svaneti Bölgesinin yönetim ve eğitim merkezi fonksiyonunu yürütmektedir. Denizden yüksekliği 1500 metre olan Mestia’da, Gürcü mimari ve etnografine ait birçok önemli eserleri bünyesinde muhafaza etmektedir. Bunlar arasında Svan Kale-evler ve Ğvtismşoblis(Lamaria), Seti Mrvalangelozta ve Pusti kiliselerinin bulunduğu tapınakları gösterebiliriz. Mestia Tarih-Etnografya Müzesinde Gürcü Dili ve Alfabesine ait eski eserler (Adişis Othtavi), Gürcü Dövme Sanatı’na ait bir çok önemli eser vs. muhafaza edilmektedir.
Lentehi Svaneti’nin yönetim, kültür ve tarım merkezidir. Lentehi Svaneti boynunun güney eteği altında, Tshenitsgali Irmağı’nın kenarında yer almaktadır. Bölgenin önemli eserleri arasında Dadianiler kale kompleksi ve bölge bilimleri müzesi bulunmaktadır. Uşguli, Yukarı Svaneti’nin doğusunda bulunan tarihi kabiledir. 2200 metre yükseklikte bulunan bu yer, Avrupa’nın en yüksek yerleşim bölgeleri arasında sayılmaktadır. Tarihte burası Svan beylerin konuk evi görevini de yürütüyordu. Svaneti Birliğinin dağılması sonrası Uşguli bağımsız Svaneti’nin parçası haline geldi. Uşguli kabilesi mevcudiyeti sıra dağca bir çok düşmanı ber taraf etmeyi başarmıştır. Kraliçe Tamar’ın ismini taşıyan ve Svaneti’nin en büyük kale şehrinin (XII-XIII), evlerin, işletme ve tapınaklarının kalıntıları bulunmaktadır. Günümüzde Uşguli ulusal park haline getirilmiştir.
GÜRCİSTAN'IN DİĞER İDARİ BÖLGELERİ
- Abhazeti (Abazalar)
- ACARA BÖLGESİ
- Aşağı Kartli Bölgesi
- Guria Bölgesi
- İç Kartli (Şida Kartli) Bölgesi
- İmereti Bölgesi
- Kaheti Bölgesi
- Mtsheta-Mtianeti Bölgesi
- Samsthe-Cavaheti Bölgesi
- Samegrelo Bölgesi
- Tiflis
GÜRCİSTAN TARİHİ
- Taş Devrinden Günümüze Gürcistan Tarihi
- Antik Dönem'de Gürcistan
- Ortaçağda Gürcistan
- Rusya'nın Gürcistan'ı İlhakı
- Sovyet Dönemi Altında Gürcistan
- Gürcistan'ın Yeniden Bağımsızlığını İlan Etmesi
- Gürcistan'da Gül Devrimi
- Gürcistan'ın Güney Osetya Savaşı
- Gürcistan Tarihi'ne Geniş Bir Bakış
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
muzafferbadem@hotmail.com