Sayfalar

15 Temmuz 2011 Cuma

Raca-Lechumi ve Kvemo Svaneti

Raca-Leçhumi Bölgesi, Kafkas sıradağlarının sıra dağları ve karla kaplı dağların arasında kalmaktadır. Bundan dolayı, Gürcistan’ın başka bölgeleri ile olan bağlantıları ırmakların oluşturduğu dar vadilerden geçen yollar veya geçitlerle sağlanmaktadır. Mevcut varsayımlara göre, eskilerde bir Gürcü avcı Nakerala Boynu’na çıkmış ve vadinin dar ve derin yollarını solucana benzetip şaşkınlığını ifade etmek amacıyla Türkçe karşılığı bu ne solucan cümlesinin gürcüce versiyonu es ra ca demiş ve bundan sonra bu bölgeye Raca ismi kolunmuş. Doğası gerçekte de çok güzel. Eskilerden beri bölge bronz ve demir merkezleri olarak bilinmektedir. Bu bölge maden ve metal üretimi ile ön plana çıkmaktaydı. Tsedisi madenleri XIX. Yüzyılın sonlarına kadar işletildi. 200 metre yükseklikte bulunan kireç kayaların oyulması ile oluşturulan mağara Gürcistan’ın eski başkenti Kutais yakınlarında devam eden baskınlarından korunmak amacıyla kullanılıyordu.
Raca-Lechumi bölgesinde 130 km akan başlıca ırmaklarından biri olan Riyoni ırmağının kolları, Lacanuri, Askistgali, Luhunistsgali, Şareula, Krihula vs. Tsageri ilinden daha sonra Riyoni’ye bağlanan Tshenistgali geçmektedir. Göl açısından fakir olan Raca-Lechumi bölgesinde hidroelektronik santrallerin bulunduğu Lacanuri ve Şarao Barajları büyük önem arz etmektedir. Tedavi özelliği ve tadı açısından lezzetli sular yönüyle zengin bir konuma sahiptir. Söz konusu doğal sularının kullanılması turizmin gelişmesini sağlamıştır. Ünlü Balneoloji merkezlerinden biri olan Utsera da toplam 18 çeşit su bulunmaktadır. Bu bölgede haklın yıllardan beri uğraştığı üzüm bağcılığı tarımın önde gelen dalları arasında yer almaktadır. Üzüm bağlarının büyük bir bölümü Ambrolauri Bölgesindedir. Çok zengin bir kapasiteye sahip bölgede yetiştirilen üzüm çeşitleri, Aleksandriuli, tetra, usahelauri, orbelis ocalaşi vs. Hvanckara ve Usahelouiri şarapları bütün ülke çapında büyük üne sahiptir.Bölge yetiştirdiği meyve tadı ve kalitesi ile nam salmıştır. Elma, ayva, şeftali, ceviz, incir, nar bu bölgede yetiştirilen ürünlerdir. Mısır ve fasülyenin de yetiştirildiği bölgede, büyük bir oranda patates tarlaları bulunmaktadır. Raca’nın en önemli şehri Oni’dir. Rioni ırmağının dar ve güzel vadisinin, ırmağın sol tarafında yer alan Oni, Gürcistan’ın en eski yerleşim bölgelerinden biridir. Şehrin üst kısmında, dinlenmek için güzel imkanların bulunduğu orman bulunmaktadır. Oni’de bölge müzesi, park ve Sinegog bulunmaktadır. Ambrolauri şehri, Rioni ırmağı ve kolu Krihauli’nin kenarında yer almaktadır. Bu şehir yalnızca Aşağı Raca ile sınırlı kalmayıp aynı zamanda, Raca-Leçhumi ve Aşağı Svaneti yönetim merkezidir ve direk Kutaisi şehri ile bağlantılıdır. Tsagare şehri Tshenistgali ırmağının kenarında yer almakta ve güzel konumu ile turistlerin ilgi odağıdır.



Tuşeti, Doğu Kafkas Sıra Dağlarının kuzey kemsinde doğa güzelliklerinin bir hayli zengin olduğu bir bölgedir. Bütün taraflardan yüksek sıra dağlarla çevrili olan Tuşeti, alan olarak Ahmeti Bölgesi’nin kuzey kısmında yer almaktadır. Tuşeti, Birikita, Alazani ve Tuşeti Alazani ırmaklarının havuzlarını içinde bulundurmaktadır.

Tuşeti halkı, komşu bölge Hevsureti halkı gibi kabile sistemine göre yaşamaktadırlar. Sovyetler dönemi onları pek etkilememiştir. Bölgenin kahraman savaşçılara özellikle, İran Şahı tarafından Kaheti valisi olarak atanan Selim Han’a karşı verdikleri mücadele ve Bahtrioni Kalesinin alınmasında adlarını duyurmuşlardır. Tuşeti’nin Subapur ve Alp Bölgeleri yaz otlakları ile zengin bir yapıya sahiptirler. Tuşeti’nin doğu kısmında yer alan: Şenako, Çilo ve Dartlo köyleri kaplıcaları ile ünlüdür. Zor yaşam ve şartları, yolların olmaması nedeniyle bölge halkı buruları bırakarak, vadilerde bulunan yerleşim bölgelerine taşınmaktadırlar. Şu anda bölgede çoğunluğunu yaşlı insanların oluşturduğu birkaç bin insan yaşamaktadır. Omalo köyü bölgenin yönetim ve ulaşım merkezi konumundadır. Söz konusu köy Pirikita Alazani Irmağı’nın sağ tarafında, deniz seviyesinden yüksekliği ise 2400 metreyi bulmaktadır. Burada helikopter iniş sahası bulunmaktadır. Hayvancılık için uygun şartların yer aldığı Hevsureti Bölgesinde özellikle koyun yetiştirilmektedir. Bu dalın gelişmesine, orada bulunan yaz yaylaları önemli etkide bulunmaktadır. Sonbahar mevsiminde ise Hevsuretliler koyunlarını, Kaheti’ye, Şiraki ovasına götürmektedirler. Bölge az bir oranda buğday, arpa ve patates yetiştirilmektedir. Kilim ve halıları ile meşhur olan Tuşeti’de erkek şapkaları, çuha (milli giysi), dövme sanatına ait ürünler hazırlanmaktadır. Koyun postunda muhafaza edilen Tuşet peyniri tadıyla bir hayli ünlüdür.

Tuşeti Devlet Ulusal Parkının deniz seviyesinden yüksekliği 1500-2500 metre arasından değişmektedir. Ulusal parkta, gürgen, çam, nakerçhali ağaçları ve Kafkas Mura ayısı, dağ keçisi, karaca ve sansar bulunmaktadır. Tuşeti, yüksek zirveleri, çam ormanları, nehirler tarafından karın karışımı ile oluşmuş tünel ve kar köprüleri ile gezenlere çok hoş izlenimler bırakmaktadır. Birçoğunun terk edildiği köylerde bulunan evler, Doğu Kafkas yüksek köşklerinden oluşmaktadır. Düz şistlerle yapılan söz konusu köşkler birkaç kattan oluşmaktadır. Yukarıya doğru daralan köşklerin çatıları piramitleri andırmaktadır.



Aşağı Svaneti ise Tsenistsgali vadisinde yer almakta ve Lentehi Bölgesi’ni içine almaktadır. XVIII yüzyılda Dadianilerin aldıkları Tshenistgali Irmağı’nın yukarı kısmına Sadadiano (Aşağı Svaneti) adı verilmekteydi. Svaneti Bölgesi birlikte 20 köyü birleşecek şekilde kabilelere göre bölünmüştü. Tavisupal Svaneti’de 18 kabile, Sadadeşkeliani’de 4, Sadadiano’da 3 kabile bulunmaktaydı. Svaneti topraklarında toplamda 119 köy ve 25 kabile bulunmaktadır. Çok eskiden beri misafirperverliği ile ön plana çıkan Svaneti Bölgesi, düşmana karşı düşmanlık, dosta karşı dostane ilişkiler içindelerdi. Svaneti Bölgesinde “Hoça Mare” ismi kadar değerli hiçbir şey yoktu. Geniş ve derin vadileri, balta girmeyen ormanları, Uşba, Tetnuldi, Şhara vs. karlı dağları gezenlere unutamayacakları hatıralar bırakmaktadırlar. Mestiacali ve Mulhuri Irmakları arasında bulunan Mestia, Svaneti Bölgesinin yönetim ve eğitim merkezi fonksiyonunu yürütmektedir. Denizden yüksekliği 1500 metre olan Mestia’da, Gürcü mimari ve etnografine ait birçok önemli eserleri bünyesinde muhafaza etmektedir. Bunlar arasında Svan Kale-evler ve Ğvtismşoblis(Lamaria), Seti Mrvalangelozta ve Pusti kiliselerinin bulunduğu tapınakları gösterebiliriz. Mestia Tarih-Etnografya Müzesinde Gürcü Dili ve Alfabesine ait eski eserler (Adişis Othtavi), Gürcü Dövme Sanatı’na ait bir çok önemli eser vs. muhafaza edilmektedir.

Lentehi Svaneti’nin yönetim, kültür ve tarım merkezidir. Lentehi Svaneti boynunun güney eteği altında, Tshenitsgali Irmağı’nın kenarında yer almaktadır. Bölgenin önemli eserleri arasında Dadianiler kale kompleksi ve bölge bilimleri müzesi bulunmaktadır. Uşguli, Yukarı Svaneti’nin doğusunda bulunan tarihi kabiledir. 2200 metre yükseklikte bulunan bu yer, Avrupa’nın en yüksek yerleşim bölgeleri arasında sayılmaktadır. Tarihte burası Svan beylerin konuk evi görevini de yürütüyordu. Svaneti Birliğinin dağılması sonrası Uşguli bağımsız Svaneti’nin parçası haline geldi. Uşguli kabilesi mevcudiyeti sıra dağca bir çok düşmanı ber taraf etmeyi başarmıştır. Kraliçe Tamar’ın ismini taşıyan ve Svaneti’nin en büyük kale şehrinin (XII-XIII), evlerin, işletme ve tapınaklarının kalıntıları bulunmaktadır. Günümüzde Uşguli ulusal park haline getirilmiştir.

GÜRCİSTAN'IN DİĞER İDARİ BÖLGELERİ


 
            GÜRCİSTAN TARİHİ            



GÜRCİSTAN'IN İDARİ BÖLGELERİ












    Hiç yorum yok:

    Yorum Gönder

    muzafferbadem@hotmail.com