Hevsureti, Kafkas Sıra Dağları Hevsureti’yi Piraket ve Piriki Hevsureti olarak ikiye bölmektedir. Kafkas Sıra Dağlarının Güney eteklerine düşmekte olan Piraket kısmı, Hevsureti Irmağı Aragvi ovasını ve Barisahosa, Gudani topluluklarının topraklarını içine almaktadır. Sıra dağların kuzey eteklerinde yer alan Pirikita Hevsureti ise, Arhotistskali, Arğuni ırmaklarını, Andaki ovasını ve Şatili kabilesine ait köyleri içinde bulundurmaktadır.
Dar ve derin kayalarla dolu olan Hevsureti Bölgesi yüksek dağlık bölgede yer almaktadır. Hevsureti isim derin kayaların Gürcüce karşılığı “Hevi” den gelmektedir. Bu bölgede çok eski dönemlerden beri Gürcüler yaşamaktadır. Pşavi ile birlikte “Phovi” ismiyle bilinmektedir. Hevsureti bölgesinde insanlar kabile düzeninde yaşamaktadırlar. Kaheti krallığına vergi ödeyen bölge insanı civanmertlikleri, vatan sevgisi ve özellikle savaşçı olmaları yönüyle de bilinmekteydi. Hevsureti Bölgesinde tamamen Gürcüler yaşamakta, yerleşim şekli olarak ta köyler bulunmaktadır. Büyüklük olarak çok küçük olan bölge köyleri, Hevsureti, Aragvi, Arhotistskali, Arguni Irmakları, Andaki Ovası’nı ve dağların eteklerinde dağılmışlardır. Kayaların oyulması sistemi ile yapılan kale-evler siştlerle veya toprakla üsten kapatılmıştır. Bu tür evler aynı zamanda ev fonksiyonları dışında savaş durumunda koruma görevi de yürütmektedirler. Hevsureti Bölgesinde çok eskiden beri haycancılıkla uğraşılmaktadır. En fakir ailenin bile en z 3-4 ineği bulunmaktaydı. Zor yaşam şartlarına çok iyi uyabilen Hevsureti ineği verimliliği ile de bilinmektedir. Bölge insanı süt ürünlerinin belli bir oranını satmak için pazarada götürmektedirler. Hevsureti erbosu (eritilmiş yağ) meşhurdur. Az bir oranda buğday, arpa ve patates de yetiştirilmektedir. Halı dokumacılığı ve çorap yapının geleneksel olarak devam ettirildiği bölgede, gümüşçülük, demircilik, kadın mücevherleri ve aile gerekli malzemeler hazırlanmaktadır. Bölge insanı kendine has giyim tarzını (Talavariyi) günümüze kadar korumayı başarmışlardır. Talavari kadın ve erkeğin elbisesinin genel adıdır. Bütün Hevsureti halkının birkaç tane takımı bulunmaktaydı. Hevsureti Bölgesinde bulunan köyler: Şatili, Mutso, Gudani, Hahmati, Barisaho. Halk mimari sanatının en büyük önemlerini örneklerini oluşturmaktadır.
İç üretime büyük önem verilmektedir. Yün çorap ve Pşaveti kadınlarının zevklerini ve hünerleri çok güzel bir şekilde ifade ettikleri halılar. Nazif yapımları ile dikkat çeken el emekleri, seçilen renklerin uyumu ile de büyük önem arz etmekdedirler. Bölge insanı aynı zamanda demircilik, gümüş ve mücevhercilikle de uğraşmaktadırlar. Mtiuleti’den farklı olarak Pşaveti bölgesinde kültürel eserlerin oranı azdır. İbadethaneler arasında Laşari ve İahsari’nin tanındığı Pşaveti’de Kraliçe Tamar İkonu da önemlidir. Bazı köylerde ise Ortaçağa ait burçlar durmaktadır.
Gürcistan’ın kuzeydoğusunda küçük tarihsel-coğrafi bölge olan Hevi günümüzde Mtsheta-Mtianeti bölgesindeki Kazbegi ilçesi sınırlarındadır. Hevi Bölgesi, Kafkas dağlarının eteğinde, Tergi nehrinin yukarı kısmında yer almaktadır. Sığ dağların olduğu bu bölge doğa güzelliğiyle dikkatleri üzerinde toplamaktadır. 26 km uzanan Hohi boynunda 4 bin meter yüksekliği geçen dağlar bulunmaktadır. Bunlar arasında en yükseği 5033 metreyi geçmektedir. Buzulun etrafının beyaz örtüyle kaplanmasından dolayı bu dağa Moheviler “Beyaz Gelin” demektedirler. Hevi bölgesinin en önemli nehri Tergi aktif debisi sayesinde mükemmel Darial ovasını kurdu. Bu mükemmel nehir bir çok şairin, gezginin ve ressamın ilham kaynağı olmuştur. Hevinin yüksek dağlık bölgelerinde genel olarak çok güzel çayırlar bulunmaktadır. Çayırlarda yetişen bitkiler ot ve saman olarak kullanılmaktadır. Burada yetişen hayvanlar arasında, doğu Kafkas dağları dağ keçisi, kuşgillerden Kafkas hindisi, dağ kartalı.
Hevinin güzellikleri arasında Subalpur ve alp çayırları ile dolu Cvari geçiti bulunmaktadır. Geçitin güney eteklerinde, Guaduri köyü yakınlarında kış kayam merkezi Gudauiri yer almaktadır. Hevi çok eskiden beri insanların azlığı ile bilinmektedir. Köylerin çoğu 1800 metrenin üstünde yer almaktadır. Bunlar arasında 2400 metre yükseklikte yer alan Rusi Köyü Gürcistan’ın en yüksek yerleşim yeridir. Hevi bölgesinde hayvancılıkta davarcılık ön plana çıkmaktadır. Yün işlemeciliği, örgü ve peynir üretimi yaygındır. Koyunlar arasında özellikle yüksek dağlık bölge şartlarına uyum sağlayan Tuşeti koyunları yaygındır. Hevi bölgesinde şehir olarak sadece Kazbegi vardır. Kazbegi ismi ünlü gürcü yazarı Aleksandre Kazbegi’nin büyük babası Gabriel’e duyulan saygının ifadesidir. Gürcistan’ın askeri yolu üzerinde bulunan Kazbegi, Guro boynunun altında, Tergi nehrinin sağ kısmında, Mginvartsveri ve Gergeti Aziz Teslis Kiliselerinin müthiş manzaraların yer aldığı bölgede bulunmaktadır.
GÜRCİSTAN'IN DİĞER İDARİ BÖLGELERİ
- Abhazeti (Abazalar)
- ACARA BÖLGESİ
- Aşağı Kartli Bölgesi
- Guria Bölgesi
- İç Kartli (Şida Kartli) Bölgesi
- İmereti Bölgesi
- Kaheti Bölgesi
- Raca-Lechumi ve Kvemo Svaneti
- Samsthe-Cavaheti Bölgesi
- Samegrelo Bölgesi
- Tiflis
GÜRCİSTAN TARİHİ
- Taş Devrinden Günümüze Gürcistan Tarihi
- Antik Dönem'de Gürcistan
- Ortaçağda Gürcistan
- Rusya'nın Gürcistan'ı İlhakı
- Sovyet Dönemi Altında Gürcistan
- Gürcistan'ın Yeniden Bağımsızlığını İlan Etmesi
- Gürcistan'da Gül Devrimi
- Gürcistan'ın Güney Osetya Savaşı
- Gürcistan Tarihi'ne Geniş Bir Bakış
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
muzafferbadem@hotmail.com