3 Şubat 2011 Perşembe

Antik Mısır'da Edebiyat

Yazı, başlarda kraliyet mezarlarında, elipstik bir etiket içine alınan kral adlarında görüldü. Daha sonra devlet kurumları, kütüphaneler (Kitap Evi denirdi) ve gözlemevleri oluştu. Eski Mısır yazınından bazı iyi bilinen parçalar, Piramid yazıtları ve Koffin yazıtı, klasik Mısır dilinde yazıldı ve MÖ. 1.300 dolaylarına kadar bir yazı dili olmaya devam etti. Geç Mısır dili Yeni Krallık'tan itibaren konuşuldu ve Dometik ve Koptik metinler olarak Ramses Dönemi (19. ve 20. hanedanlık) belgelerinde, aşk şiirlerinde, öykülerde kullanıldı. Bu dönem boyunca yazı geleneği, anıt mezarlardaki özgeçmişlerde gelişme gösterdi. Sebayt olarak bilinen tarz, ünlü soyluların ders ve öğütlerini iletmek için geliştirildi. Ipuwer papirus olarak bilinen, doğal felaketleri ve sosyal çalkantıları anlatan ağıt, Mısır yazını konusunda en ünlü örnektir.

Orta dönem Mısır dilinde yazılan Sinuhe'nin Öyküsü, Mısır yazınının en klasik yapıtı sayılır. Aynı dönemde yazılan Westcar Papirüsü de, rahipler tarafından gerçekleştirilen bir dizi mucizenin öyküsünü, oğullarının ağzından Khufu'ya anlatır.  Amenemope Yönergesi, Yakın Doğu edebiyatının başyapıtı sayılır.Yeni Krallık'ın sonuna doğru, argo dil daha sık olarak, Wenamun'un Öyküsü gibi popüler parçaları Eski hikâyelerde, Lübnan'dan sedir ağacı almak için yolculuk ederken soyulan ve Mısır'a dönmek için uğraşan bir soylunun başından geçenleri anlatır. MÖ. 700'lerden itibaren öykülerin, yönergelerin yanı sıra kişisel ve iş yaşamıyla ilgili belgeler, dometik alfabeyle yazıldı. Yunan ve Roma etkilerinin sürdüğü dönemlerde yazılan bir çok öykü, ülkenin 2. Ramses gibi büyük bir firavun tarafından yönetildiği bağımsız Mısır'ın günlerinden kalmadır.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

muzafferbadem@hotmail.com