Türkmenlerle Ruslar arasındaki ilk münasebet on dokuzuncu asrın ilk
yarısında, Rusların İranlılara karşı kazandıkları başarılar sonunda
Hazar Denizindeki Aşura'da bir üs kurmalarından sonra (1846)
başlamıştır.
Ruslar, 1859'da Hazar'ın doğu sahillerinde bir kale kurduktan sonra, Türkmenlere karşı askeri seferler düzenleyerek, pekçok Türkmen yerleşme merkezini tahrip ettiler.
Osmanlı-Rus (1877/1878) Harbi üzerine, Türkmenler üzerine gönderilen Rus birlikleri Kafkasya'ya çekildi.
Osmanlı ordusunun mağlubiyeti, Türkmenler üzerinde çok kötü tesir yaptı.
Bazı devlet ileri gelenleri Ruslara teslim olmayı teklif ettiler.
Yapılan toplantılar neticesinde Türkmen ileri gelenleri kanlarının son damlasına kadar Ruslarla savaşma kararı aldılar.
Ruslar, Türkmenistan'ı ele geçirmek için büyük bir harekat başlattılar.
Birçok kaleyi ele geçiren Rus birlikleri, Göktepe'de ağır bir mağlubiyete uğradılar.
Göktepe'deki bu Türkmen başarısı Rusların o ana kadar Orta-Asya'daki yenilmezlik vasıflarını yıktı.
Ruslar, 1881'de Göztepe'yi ele geçirmek üzere takviye birlik alarak saldırdılar.
Uzun süren savaşlar neticesinde Göktepe Rusların eline geçti.
Rus kumandanı Skobelev, yayınladığı bir bildiriyle, Türkmenlerden Rus çarının hakimiyetini kabul etmelerini istemişse de bunun cevapsız kalması üzerine, harekata devam ederek Aşkabad'a kadar olan Türkmen topraklarını işgal etti.
Ruslar, Aşkabad'dan sonraki ilerlemelerini İngilizlerin baskıları ile durdurdular.
Türkmenistan'daki Rus idaresi ve sömürüsü işgal ettikleri diğer Türk memleketlerinden farklı olmayıp, yalnız daha sıkı bir şekilde denetimleri altında tutmak olmuştur.
Toprakların verimli kısımları Türkmenlerin ellerinden alındı.
Yirminci asrın başlarında diğer Türk memleketlerinde olduğu gibi Türkmenistan'da da fikri ve siyasi bir uyanış başladı.
1916'da Rus yönetimine karşı başlayan ayaklanmaya, Türkmenler etkili bir şekilde katıldılar.
1917 Rus Devrimini takip eden iç savaş neticesinde, savaşı kazanan bolşevikler, bütün Türk illerindeki kurtuluş hareketlerini önledikten sonra Türkmenistan'daki milli ayaklanmayı da bastırdılar.
Aşkabad'ın Temmuz 1919'da, Krosnovodsk'un da Şubat 1920'de düşmesinin ardından bölgede bolşevikler yönetimi ele geçirdi.
1924'e kadar Türkistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhûriyeti ismiyle anılan Türkistan, 1924'te yapılan idari değişiklikle Sovyetler Birliğini meydana getiren 15 Cumhûriyetten biri haline getirildi.
Sovyetler Birliğinde başlayan reformlar, Türkmenistan'da da köklü değişikliklere sebep oldu.
Ülke yeni bir siyasi ve ekonomik döneme girdi. Türkmenistan, 22 Ekim1991'de bağımsızlığını ilan etti. Aynı sene Bağımsız Devletler Topluluğuna katıldı.
Ruslar, 1859'da Hazar'ın doğu sahillerinde bir kale kurduktan sonra, Türkmenlere karşı askeri seferler düzenleyerek, pekçok Türkmen yerleşme merkezini tahrip ettiler.
Osmanlı-Rus (1877/1878) Harbi üzerine, Türkmenler üzerine gönderilen Rus birlikleri Kafkasya'ya çekildi.
Osmanlı ordusunun mağlubiyeti, Türkmenler üzerinde çok kötü tesir yaptı.
Bazı devlet ileri gelenleri Ruslara teslim olmayı teklif ettiler.
Yapılan toplantılar neticesinde Türkmen ileri gelenleri kanlarının son damlasına kadar Ruslarla savaşma kararı aldılar.
Ruslar, Türkmenistan'ı ele geçirmek için büyük bir harekat başlattılar.
Birçok kaleyi ele geçiren Rus birlikleri, Göktepe'de ağır bir mağlubiyete uğradılar.
Göktepe'deki bu Türkmen başarısı Rusların o ana kadar Orta-Asya'daki yenilmezlik vasıflarını yıktı.
Ruslar, 1881'de Göztepe'yi ele geçirmek üzere takviye birlik alarak saldırdılar.
Uzun süren savaşlar neticesinde Göktepe Rusların eline geçti.
Rus kumandanı Skobelev, yayınladığı bir bildiriyle, Türkmenlerden Rus çarının hakimiyetini kabul etmelerini istemişse de bunun cevapsız kalması üzerine, harekata devam ederek Aşkabad'a kadar olan Türkmen topraklarını işgal etti.
Ruslar, Aşkabad'dan sonraki ilerlemelerini İngilizlerin baskıları ile durdurdular.
Türkmenistan'daki Rus idaresi ve sömürüsü işgal ettikleri diğer Türk memleketlerinden farklı olmayıp, yalnız daha sıkı bir şekilde denetimleri altında tutmak olmuştur.
Toprakların verimli kısımları Türkmenlerin ellerinden alındı.
Yirminci asrın başlarında diğer Türk memleketlerinde olduğu gibi Türkmenistan'da da fikri ve siyasi bir uyanış başladı.
1916'da Rus yönetimine karşı başlayan ayaklanmaya, Türkmenler etkili bir şekilde katıldılar.
1917 Rus Devrimini takip eden iç savaş neticesinde, savaşı kazanan bolşevikler, bütün Türk illerindeki kurtuluş hareketlerini önledikten sonra Türkmenistan'daki milli ayaklanmayı da bastırdılar.
Aşkabad'ın Temmuz 1919'da, Krosnovodsk'un da Şubat 1920'de düşmesinin ardından bölgede bolşevikler yönetimi ele geçirdi.
1924'e kadar Türkistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhûriyeti ismiyle anılan Türkistan, 1924'te yapılan idari değişiklikle Sovyetler Birliğini meydana getiren 15 Cumhûriyetten biri haline getirildi.
Sovyetler Birliğinde başlayan reformlar, Türkmenistan'da da köklü değişikliklere sebep oldu.
Ülke yeni bir siyasi ve ekonomik döneme girdi. Türkmenistan, 22 Ekim1991'de bağımsızlığını ilan etti. Aynı sene Bağımsız Devletler Topluluğuna katıldı.
TÜRKMENİSTAN TARİHİ İLE İLGİLİ DİĞER BİLGİLER
KAYNAKÇA
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
muzafferbadem@hotmail.com