Humeyni'nin Şah Rejimini Protestosu

İmam Humeyni, o dönemin sosyal sorunları ile İslami İlimler Merkezi’ndeki gelişmeleri yakından takip ediyordu. İmam o dönemlerde gazete ve dergilerin yanı sıra sürekli bir araştırma içindeydi ve bu araştırmalarını da Tahran’a sürekli gidip gelerek ve Ayetullah Müderris’in görüşlerini de alarak tamamlamaktaydı. İmam Humeyni’ye göre, meşrutiyetin yenilgiye uğraması ve Rıza Han’ın işbaşına gelmesinden sonra İslami ilimler merkezlerinin içerisinde bulunduğu aşağılayıcı ortamdan kurtulmanın yolu ancak İslami uyanış, İslami ilimler merkezlerinin harekete geçirilmesi ve halkla birlikte ortak bir tutum sergilemekti.
İmam Humeyni 1949 yılında İslami ilimler merkezlerinin yapısında köklü bir değişiklik yapılması teklifini Ayetullah Murtaza Hairi’nin de işbirliğiyle hazırlayarak, Ayetullah Burucerdi’ye sundu. Sözkonusu teklif İmam Humeyni’nin talebeleri ve tanınmış İslam alimlerinin desteğini aldı.
Fakat Şah rejimi hesaplarında yanlış yapmıştı. Müslüman olmak, Kura’n-ı Kerim üzerine yemin etmek ve seçmenlerin erkek olması gibi şartların bulunduğu “İl ve İlçe Encümenleri” tasarısı 1962 yılında dönemin kabine başkanı Emir Esedullah Alem’e ulaştı. Kadınların seçimlere katılım hakkı her ne kadar daha sonra kabul edildiyse de, bunlar aslında rejimin gizli hedeflerini halktan saptırmak ve gizlemek için yapılan girişimlerdi.
Aslında ilk iki şartın kaldırılması ve değiştirilmesi, bahailerin ülkenin yönetiminde rol almalarına kanuni bir kılıftı. Çünkü daha önce de, Şah rejimi, İsrail ve İran ilişkilerinin iyi olması için Amerikan yönetiminin kendisine destek vermesini şart koşmuştu. Bahailerin yönetimin bütün kademelerine gelmesine yol açan kanunun değiştirilmesi İran halkı ve ulema arasında tepkilere neden oldu. İmam Humeyni, Kum’da ulemanın önde gelenleriyle yaptığı meşveretten sonra, Şah rejiminin bahaileri hükümetin çeşitli düzeylerine yerleştirilmelerine neden olan girişimini çok yönlü olarak protesto etti.

İmam Humeyni’nin Şah rejimine karşı bu protestosu aslında İran’ın o dönemdeki sosyal ortamı ile ulemanın siyasi gelişmelerde rolü olması gerektiğine dair vurgusu açısından son derece önemli ve yapıcı bir çıkıştı. Şah rejiminin yönetim kabine başkanı Esedullah Alem ile Şah rejimi aleyhinde ulemadan gelen mektuplar ve telgraflar, İran halkının büyük desteğine mazhar oldu. İmam Humeyni’nin Şah’a ve onun başbakanına yazdığı telgraflar uyarıcı mahiyetteydi. Sözkonusu telgraflardan birinde şu ifadelere yer verilmekteydi:
“Ben size nasihat ediyorum; Allah’ın emirlerinin aksine hareket etmeyin, anayasaya saygılı olun, millet iradesini ayaklar altına almayın, ulemanın ve Kur’an’ın hükmünü ihlal etmeyin. Anayasayı çiğnemekten sakının. Ülkenin durumunu kasıtlı olarak vahim bir duruma itmeyin. Zira İslam alimleri sizin bu girişimlerinize karşı dini vecibelerini yerine getirme konusunda asla sessiz kalmayacaktır”
Her halükarda Şah rejiminin İl ve İlçe Encümenleri konusundaki girişimi, İran halkının, düşmanlarını ve yerli işbirlikçilerini tanıması ve aynı zamanda İslam Ümmeti’ne rehberlik edecek insanlarla tanışması açısından önemli bir siyasi gelişme oldu. Şah rejiminin bu süreçteki başarısızlığı üzerine Amerikan yönetimi Şah rejimine reformlar yapması konusunda baskılarını arttırdı. Şah, 1962 yılında altı maddelik reform paketini açıkladı ve sözkonusu paketi referanduma sundu. Ama İmam Humeyni yeniden İslam alimleriyle birlikte meşveret ederek bu konuda çare aradı.