Komrat'ta St. John Kilisesi
Gagauzya Cumhuriyeti, Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından Moldova Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’nden ayrılan ve 1990 – 1994 yılları arasında bağımsız olduktan sonra barışçıl olarak Moldova Cumhuriyetine katılan devlettir.Günümüzde Gagavuzya otonom bölgesi olarak adlandırılmaktadır.
Gagavuzlar, 21 Ağustos 1990'da Özerk Gagavuz Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ni, güneyde Gagavuzların en yoğun yaşadığı Komrat yöresinde ilan etmişlerdir.
Bu karar, Moldova Yüksek Sovyeti tarafından iptal edilmiştir.
25 Ekim 1990'da Gagavuzlar, Gagavuz Cumhuriyeti'ni oluşturmaya yönelik seçimler yapmış, ancak Moldova milliyetçileri bu girişimi, yöreye 50,000 silahlı gönüllü göndererek önlemeye çalışmış ve Rus askerlerinin müdahalesiyle şiddet önlenmiştir.
Devam eden seçimler sonucunda 31 Ekim'de Komrat'ta yeni bir Gagavuz Yüksek Sovyeti kurulmuş, Stepan Topal Başkan seçilmiştir.
Moldova'nın bağımsızlığını ilan etmesinden sonra (27 Ağustos 1991), Gagavuzlar da kendi cumhuriyetlerini ilan etmişlerdir.
Moldova Meclisi 23 Aralık 1994 tarihinde " Gagavuz Yeri " Özel Hukuki Statüsünü yasa olarak çıkarmıştır. Yasaya göre, Gagavuzlara Moldova Anayasası'na ters düşmemek şartıyla, çeşitli sahalarda yasa çıkarma hakkı verilmiştir.
Gagauz Yeri'nin en yüksek mercii Başkandır ve Gagavuz Yeri'nin tüm makamları Başkan'a bağlıdır.
Gagauz Yeri'nin Resmi dili Gagavuzca, Rumence ve Rusça'dır.
Gagavuzlara bu kanunla Geleceklik Hakkı tanınmıştır.
Gagavuzlara özel statü tanıyan bu yasaya göre (Madde 113), Millet Kongresi, kültür, bilim, eğitim, iskan, belediye hizmetleri, sağlık, spor, bütçe, ekoloji, finans ve ekonomi alanlarında Moldova Anayasası'na ters düşmemek kaydıyla kanun yapmaya yetkili kılınmıştır.
Gagauz halkının ilk düşünce klüpleri 1980’li yılların sonunda oluşmaya başladı.
21 Mayıs 1989 tarihinde Gagauz halkının temsilcilerinin ilk kongresi yapıldı.
Örgütlenen sosyal hareket dağılmaya başlayan Sovyetler Birliğinden ayrılarak bağımsızlığın ilan edilmesini hedefliyordu.
Güney Moldova’da 19 Ağustos 1990 günü toplanan kongre Gagauz Cumhuriyetini ilan etti.
Bölgenin Moldova’dan ayrılmasını istemeyen merkezi yönetim cumhuriyete çok sayıda silahlı kuvvet ile Moldovalı gönüllü gönderdi.
Bölge kanlı bir savaşın eşiğine gelse de müdahil olan Sovyet Kızılordusu sayesinde gerginlik durduruldu.
Dört yıl boyunca tanınmayan bir devlet olarak varlığını sürdüren Gagauz Cumhuriyeti, 23 Aralık 1994 tarihinde yapılan referandumda Moldova’nın otonom bir bölgesi olması kararının çıkması üzerine şuan özerk bir bölge olarak tarihteki yerini koruyor.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
muzafferbadem@hotmail.com